Τι βιώθηκε εκείνη τη μέρα στο Αιγαίο;

 

Εφημερίδα «Μιλλιέτ» της 28 Σεπτεμβρίου 2024

Υπήρξαν 3 μεγάλες εντάσεις με την Ελλάδα στο Αιγαίο τις τελευταίες 10 ημέρες. Σκάφη της Ελληνικής Ακτοφυλακής παραβίασαν τα τουρκικά χωρικά ύδατα, αρχικά στην περιοχή Aκιγιαρλάρ της Επαρχίας Αλικαρνασσού του νομού Μούγλα στις 20 Σεπτεμβρίου και στη συνέχεια στους όρμους της Ντάτσα στις 23 Σεπτεμβρίου. Η τελευταία ένταση σημειώθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου και πάλι στην Αλικαρνασσό, αυτή τη φορά στις ακτές Τουργκούτρεϊς.

Έτυχε να γίνουμε μάρτυρες και της «συμπλοκής» που έγινε γύρω από το ψαροκάικο με το όνομα «Μπαρμπαρός». Σ’ αυτό το άρθρο, θα συνοψίσω εν συντομία τις εντυπώσεις μου και το τι συνέβη στις ασύρματες συνομιλίες και θα μοιραστώ τις λεπτομέρειες της υπενθύμισης της Άγκυρας στην Ελλάδα για τη «Διακήρυξη της Αθήνας» και την προειδοποίηση που έστειλε μέσω αυτής της δήλωσης.

Τα χέρια σε εγρήγορση μέσα σε 10 λεπτά

Το σκάφος Μπαρμπαρός έπλεε στις ακτές Τουργκούτρεϊς στα ανοικτά της Αλικαρνασσού γύρω στις 16.30 της Τετάρτης 25 Σεπτεμβρίου. Η μύτη του σκάφους ήταν στραμμένη προς την Ελλάδα, αλλά ήταν πολύ κοντά στις ακτές της Αλικαρνασσού. (Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έδωσε ο υπουργός Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια, μιλάμε για απόσταση 3 μιλίων). Την ίδια ώρα, ενώ το σκάφος της Ελληνικής Ακτοφυλακής έπλεε τόσο κοντά στις τουρκικές ακτές, προειδοποίησε μέσω ασυρμάτου το Μπαρμπαρός να «γυρίσει πίσω». Στις 16.34, έκανε μια γρήγορη περιήγηση γύρω από το σκάφος και το ανάγκασε να γυρίσει πίσω.

Το Μπαρμπαρός έστρεψε την πλώρη του προς την τουρκική ακτή και άρχισε να πλέει προς αυτή την κατεύθυνση. Στη συνέχεια, όμως, έκανε στροφή πρύμνης στις 16.36 και στράφηκε ξανά προς την Ελληνική πλευρά.

Στο μεταξύ είχε ξεκινήσει και το σκάφος της Τουρκικής Ακτοφυλακής και ερχόταν προς το Μπαρμπαρός. Δεν γνωρίζουμε αν το αλιευτικό μίλησε με τις ομάδες της Τουρκικής Ακτοφυλακής -όπως συνηθίζεται- ή αν έλαβε την κλήση «Ερχόμαστε, μην φύγετε από το σημείο που βρίσκεστε».

Εκείνη την ώρα, το σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής, που είδε το Μπαρμπαρός, που έπλεε κοντά στην Αλικαρνασσό, να γυρίζει πίσω, άρχισε να κινείται γρήγορα προς το ψαροκάικο. Έκανε μια κίνηση να κάνει κύκλους γύρω από το Μπαρμπαρός. Όμως αυτή τη φορά, όταν είδε το σκάφος της Τουρκικής Ακτοφυλακής να τον πλησιάζει χωρίς να επιβραδύνει, απομακρύνθηκε με ελιγμούς από το σημείο και άρχισε να περιμένει στα ανοικτά. Αυτή ήταν η στιγμή που το σκάφος της ακτοφυλακής μπήκε ανάμεσα στο Μπαρμπαρός και το ελληνικό σκάφος, στα πλάνα που αποτυπώθηκαν και στον τουρκικό Τύπο. Στη συνέχεια, δύο σκάφη της ακτοφυλακής μίλησαν από κατάστρωμα σε κατάστρωμα, αλλά εκείνη τη στιγμή όλα τα χέρια ήταν σε εγρήγορση (με το δάκτυλο στη σκανδάλη).

Η ένταση, που διήρκεσε περίπου 10 λεπτά, ξεπεράστηκε χωρίς υλικές ζημιές, τραυματισμούς ή απώλειες ζωής, αλλά αυτό το περιστατικό μας έδειξε για άλλη μια φορά ότι μπορεί να μην χρειαστεί πολύς χρόνος για να μετατραπεί μια σπίθα σε φωτιά στο Αιγαίο. Γι' αυτό η Τουρκία έδωσε ξεκάθαρα ένα μήνυμα στην Ελλάδα μετά το περιστατικό: «Συμμορφωθείτε με τη δήλωση της Αθήνας».

Διακήρυξη Αθηνών

Πριν προχωρήσουμε στις λεπτομέρειες της δήλωσης, επιτρέψτε μας να σας υπενθυμίσουμε το βασικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.

Ενώ η θέση της Τουρκίας είναι «Το ανώτατο όριο των χωρικών υδάτων είναι 6 μίλια και δεν μπορεί να αυξηθεί στα 12 μίλια», η Ελληνική πλευρά πιστεύει ότι μπορεί να αυξήσει αυτό το όριο στα 12 μίλια, σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Η Αθήνα έλαβε εξουσιοδότηση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο να κάνει αυτή τη δήλωση το 1995. Σε απάντηση, η Τουρκία δήλωσε επίσημα ότι θα θεωρούσε μια τέτοια κίνηση ως «casus belli», δηλαδή «αιτία πολέμου». Έκτοτε, έχει βιωθεί το πρόβλημα για το «πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα διεθνή χωρικά ύδατα».

Η Τουρκική πλευρά λέει ότι «το Αιγαίο είναι μια μοναδική θάλασσα, πρέπει να ληφθούν υπόψη ειδικές συνθήκες και τα ηπειρωτικά κράτη δεν έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας στα νησιά». Αντιτίθεται επίσης στη διενέργεια υπολογισμών με βάση τα νησιά ή τα σωματίδια γης των οποίων η ιδιοκτησία είναι άγνωστη, δεν δεσμεύεται σε κανένα μέρος από μια συμφωνία και των οποίων το καθεστώς είναι άγνωστο.

Οι «διερευνητικές συνομιλίες» που προσπαθούν να γίνουν εδώ και χρόνια ήταν να βάλουν τέλος σ’ αυτές τις αβεβαιότητες και να χαράξουν τη γραμμή. αλλά δεν βγήκε συμπέρασμα. Αν και έγιναν νέες προσπάθειες με το όνομα «συμβουλευτικές συνομιλίες», δεν επετεύχθησαν αποτελέσματα. Προς το παρόν, το έδαφος δεν είναι κατάλληλο για νέες συνομιλίες. Εδώ είναι σημαντική η «Διακήρυξη της Αθήνας». Οι δύο πλευρές χάραξαν ένα πλαίσιο στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο, με την ιδέα ότι οι εντάσεις στις θαλάσσιες περιοχές δεν θα κλιμακωθούν ξαφνικά και δεν θα «ξεφύγουν από τον έλεγχο». Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπέγραψαν τη «Διακήρυξη της Αθήνας». Η δήλωση αυτή περιλαμβάνει το ακόλουθο άρθρο:

«Οι πλευρές θ’ απέχουν από οποιαδήποτε δήλωση, πρωτοβουλία ή ενέργεια που θα υπονόμευε ή θα δυσφημούσε το γράμμα και το πνεύμα της δήλωσης ή θα έθετε σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στις περιοχές τους».

Η Άγκυρα βλέπει αυτό το περιστατικό στην Αλικαρνασσό ως ενέργεια που θα αποδυναμώσει το πνεύμα της δήλωσης. Επιπλέον, ενώ μόλις πραγματοποιήθηκε συνάντηση σε επίπεδο ηγεσίας στη Νέα Υόρκη, δεν θεωρεί ότι αυτή η στάση είναι καλοήθης, η οποία θα διαταράξει αυτή τη μετριοπαθή ατμόσφαιρα.