Ο Ηρόδοτος (485 - 415 π.Χ.)ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, περιηγητής και γεωγράφος του 5ου αιώνα π.Χ.. Στα βιβλία του περιέγραψε με αρκετές λεπτομέρειες τους Περσικούς Πολέμους καθώς και για τα μέρη και τα πρόσωπα που συνάντησε στα ταξίδια του. Χαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά από τον Κικέρωνα ως ο Πατέρας της Ιστορίας, κατανοώντας πρώτος την αξία που έχει για τον άνθρωπο η ιστορία. Επίσης φέρεται ν' ασχολήθηκε με τη Γεωλογία, τη Βοτανική, τη Χημεία και την Ιατρική.
Ο Ηρόδοτος γεννήθηκε στη δωρική πόλη της Καρίας Αλικαρνασσό. Προερχόταν από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ' ένα περιβάλλον σεβασμού του Ομήρου και παλαιών θρύλων. Ο πατέρας του λεγόταν Λύξης, η μητέρα του Δρυώ ή Ροιώ και ο αδελφός του Θεόδωρος. Η οικονομική άνεση της οικογένειας αλλά και ο θείος του ο Πανύασις που ήταν επικός ποιητής, συνέβαλαν ουσιαστικά στη μόρφωσή του Ηροδότου. Από το όνομα του πατέρα του και θείου του που είναι καρικά και της μητέρας και αδελφού του που είναι καθαρά ελληνικά διαφαίνεται ότι η καταγωγή του από πατέρα ήταν καρική και από μητέρα καθαρά ελληνική.
Όταν την εποχή εκείνη η Αλικαρνασσός υπαγόταν στο περσικό κράτος και τη διοικούσε ο τύραννος Λύγδαμις, ο γιος της βασίλισσας Αρτεμισίας, ο Ηρόδοτος ασχολούμενος με τα πολιτικά πήρε μέρος στην αποτυχημένη συνωμοσία για την ανατροπή του, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να εκπατριστεί και να καταφύγει, ως πολιτικός εξόριστος το 467 π.Χ. μαζί με την οικογένειά του στη Σάμο, απο την οποία επέστρεψε μετα απο 11 χρόνια για να λάβει ενεργό μέρος σε μια νέα προσπάθεια ανατροπής του. Η νέα αυτή προσπάθεια τελικά απέτυχε και τον οδήγησε σε νέα φυγή. Μόνο που αυτή την φορά προτίμησε να αρχίσει ένα μεγάλο ταξίδι προκειμένου να μελετήσει διάφορα μέρη και λαούς που κατοικούσαν σε περιοχές του τότε γνωστού κόσμου, μεταξύ άλλων τη χώρα των Κόλχων μέχρι τη Σκυθία, το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και τον Πόντομέχρι την Κριμαία, την Κύπρο και τις περιοχές της Συρίας, τη Βαβυλωνία, την Αίγυπτο, την Κυρηναϊκή και βεβαίως όλη την Ελλάδα.
Την Αίγυπτο ο Ηρόδοτος πρέπει να την επισκέφτηκε το 449 π.Χ. και σύμφωνα με τα συμφραζόμενα Αίγυπτο πέρασε από την Μεσοποταμία καθώς μας δίνει πληροφορίες για τη λίμνη Μοίρη. Τα έργα του όμως αναφέρουν και πληροφορίες για την Σκυθία, ο ίδιος μάλιστα διηγείται την συνομιλία του με τονΣκύθη Τύμνη. Από τον Ελλανίκο μαθαίνουμε ότι ο Ηρόδοτος έζησε για κάποιο διάστημα στην αυλή του βασιλιά της Μακεδονίας Αλέξανδρου Α´. Οι εμπορικές σχέσεις που είχε συνάψει η Σάμος με την Κυρήνη (σημερινή Λιβύη), ώθησαν τον Ηρόδοτο να την επισκεφτεί περίπου το 460 π.Χ. από το ταξίδι στην Κυρήνη μας διέσωσε τον μύθο των Βαττιάδων βασιλέων.
στο δεύτερο βιβλίο του συμπεραίνεται ότι πριν την
Ωστόσο το ταξίδι που βοήθησε τον συγγραφέα να αναπτύξει το πνεύμα του ήταν το ταξίδι στην Αθήνα, το πνευματικό κέντρο της Ελλάδας. Εκεί έμεινε αρκετά χρόνια, έγραψε και έκανε γνωστό το μεγαλύτερο μέρος του έργου του και συνδέθηκε φιλικά με τους μεγάλους άνδρες της εποχής εκείνης, τον Περικλή και το Σοφοκλή. Μαζί με τον σοφιστή Πρωταγόρα, τον αρχιτέκτονα Ιππόδαμο και ίσως και τον Εμπεδοκλή, έφυγαν από την Αθήνα και ίδρυσαν το 440 π.Χ. την αποικία των Θουρίων στην Νότια Ιταλία.
Μερικά από τα σημαντικότερα ταξίδια του Ηροδότου είναι οι Σάρδεις που τις επισκέφτηκε για περισσότερες από μια φορά, η Έφεσος και η Σμύρνη. Ταξίδεψε με πλοίο από τα δυτικά στα ανατολικά του Πόντου για να καταλήξει στην Κολχίδα. Σ’ ένα άλλο του ταξίδι περιγράφει την ανατολική ακτή της Θράκης. Ο Ηρόδοτος έφτασε με βεβαιότητα στις όχθες του Ευφράτη και από κει στην Βαβυλώνα και στα Σούσα. Επίσης έχει επισκεφτεί και περιγράψει τα νησιά του Αιγαίου: Σκιάθο, Δήλο, Πάρο, Εύβοια, Σαλαμίνα, Αίγινα και Κύθηρα. Από την κύρια Ελλάδα περιηγείται στην Στερεά και φτάνει μέχρι τα Τέμπη, καθώς και στην Πελοπόννησο δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις περιοχές των μαχών των μηδικών πολέμων. Εικάζεται ότι πέρασε από την Ζάκυνθο στο δρόμο για τους Θουρίους, ενώ με βεβαιότητα επισκέφτηκε την Κέρκυρα, τη Δωδώνη, την Αμβρακία, τη Σικελία και τις πόλεις τις Κάτω Ιταλίας Μεταπόντιον και Κρότωνα.
Ο ιστορικός μας έδωσε αρκετές πληροφορίες και για τις κλιματολογικές συνθήκες και για τις μορφές Αιγυπτίων που τον θεωρούσε ανώτερο από τον Ελληνικό. Αντίθετα τον Περσικό και τον Βαβυλωνιακό τους θεωρούσε υποδεέστερους αλλά ενδιαφέροντες, αφού άλλωστε ως χρονολογικό σύστημα στην ιστορία του χρησιμοποιούσε τους καταλόγους των βασιλέων της Βαβυλώνας. Ήταν ο πρώτος που είχε διαχωρίσει την Ευρώπη από την Ασίαμε την διαφορά ότι θεωρούσε τον Πόντο και την Σκυθία που ανήκουν σήμερα στην Ασία, αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης, μάλιστα ανέφερε ως ύβρη τις εκστρατείες των Περσών κατά των κατοίκων των περιοχών αυτών.
διοίκησης των λαών που συναντούσε. Γοητευόταν ιδιαίτερα από το κλίμα και τον πολιτισμό των
Οι Αλεξανδρινοί μελετητές χώρισαν την ιστορία που κατέγραψε ο Ηρόδοτοςσε εννέα βιβλία και έδωσαν στο καθένα το όνομα μιας από τις εννέα Μούσες. Σκοπός του έργου του ήταν να καταγραφεί η μεγάλη σύγκρουση των Ελλήνωνμε τους Πέρσες, στην πραγματικά γιγαντιαία αναμέτρηση των περσικών πολέμων. Και όπως ο ίδιος γράφει για να μην λησμονηθούν με την πάροδο του χρόνου τα έργα των ανθρώπων και να μην μείνουν αμνημόνευτα τα μεγάλα και θαυμαστά κατορθώματα των Ελλήνων και των βαρβάρων.
Στα πρώτα τέσσερα βιβλία παρουσιάζει το σχηματισμό και την αύξηση της περσικής δύναμης, στο πέμπτοκαι έκτο τις πρώτες συγκρούσεις των Περσών με τους Έλληνες της ηπειρωτικής Ελλάδας, στο τελευταίο μέρος του έκτου και σε ολόκληρα τα δύο επόμενα βιβλία περιγράφει τις δύο μεγάλες εκστρατείες των Περσών που κατέληξαν, η πρώτη στη μάχη του Μαραθώνακαι η άλλη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Τέλος στο ένατο βιβλίο αναφέρεται στις άλλες πολεμικές δραστηριότητες των Ελλήνων εκείνης της εποχής. Γενικότερα τα έργα του αναφέρονται μέχρι τα γεγονότα του χειμώνα του 479 π.Χ. Όμως το έργο του δεν περιοριζόταν μόνο στην αφήγηση μαχών, αλλά ανέλυε ήθη, έθιμα, θρησκευτικές δοξασίες και θεωρίες για τη διακυβέρνηση μιας πολιτείας, παράλληλα προβάλλει δε τη σημασία της ελευθερίας των πολιτών στα πλαίσια του νόμου για τη σωστή λειτουργία του πολιτεύματος. Η γλώσσα που χρησιμοποιούσε ήταν η νέα ιωνική που προήλθε από την επίδραση της ομηρικής γλώσσας, με την προσθήκη αττικών και δωρικών τύπων.
Ο ιστορικός ασκεί κριτικό έλεγχο, απόρροια του ιωνικού ορθολογισμού, όσον αφορά την αξιοπιστία των διάφορων πληροφοριών, διατυπώνει επιφυλάξεις, αμφιβολίες ή διαφωνίες και εκθέτει τη δική του γνώμη για τα αίτια των πολέμων, χρησιμοποιώντας ως βάση του έργου που ο ίδιος ονόμασε 'Ιστορίης απόδειξις'. Αναλυτικότερα ο Ηρόδοτος περιγράφει τα γεγονότα που έγιναν από το 560 μέχρι την κατάληψη της Σηστού το 478 π.Χ. από τους Αθηναίους. Για τη συγγραφή του έργου του χρησιμοποίησε τα έργα των λογογράφων, τα αρχεία των πόλεων και κάθε άλλη επίσημη αναγραφή και τέλος συλλογές χρησμών. Κύρια όμως πηγή του έργου του αποτέλεσαν οι προφορικές παραδόσεις και οι προσωπικές αναζητήσεις. Πολλές φορές κατονομάζει την πηγή των πληροφοριών του, όπως γίνεται με τον Θέρσανδρο τον Ορχομένιο, τον Τύμνη τον Σκύθη κ.ά.
Ο ιστορικός ασκεί κριτικό έλεγχο, απόρροια του ιωνικού ορθολογισμού, όσον αφορά την αξιοπιστία των διάφορων πληροφοριών, διατυπώνει επιφυλάξεις, αμφιβολίες ή διαφωνίες και εκθέτει τη δική του γνώμη για τα αίτια των πολέμων, χρησιμοποιώντας ως βάση του έργου που ο ίδιος ονόμασε 'Ιστορίης απόδειξις'. Αναλυτικότερα ο Ηρόδοτος περιγράφει τα γεγονότα που έγιναν από το 560 μέχρι την κατάληψη της Σηστού το 478 π.Χ. από τους Αθηναίους. Για τη συγγραφή του έργου του χρησιμοποίησε τα έργα των λογογράφων, τα αρχεία των πόλεων και κάθε άλλη επίσημη αναγραφή και τέλος συλλογές χρησμών. Κύρια όμως πηγή του έργου του αποτέλεσαν οι προφορικές παραδόσεις και οι προσωπικές αναζητήσεις. Πολλές φορές κατονομάζει την πηγή των πληροφοριών του, όπως γίνεται με τον Θέρσανδρο τον Ορχομένιο, τον Τύμνη τον Σκύθη κ.ά.
Ο Ηρόδοτος πλησίασε πρώτος την ιστορία, χωρίς όμως να μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικός ιστορικός, γιατί παράλληλα με την προσπάθεια λογικής εξήγησης των γεγονότων, επικαλείται και υπερφυσικές δυνάμεις (μοίρα, θεούς). Οι θεοί κάνουν αισθητή την παρουσία τους στους ανθρώπους με χρησμούς, όνειρα, οιωνούς, τέρατα και σημεία και άλλα θεϊκά σημάδια, στοιχεία ρυθμιστικά ή και καθοριστικά της ανθρώπινης δράσης, που ο Ηρόδοτος δεν αμφισβητεί την αξιοπιστία τους. Ο ιστορικός αποδίδει την ευθύνη της επέμβασης των θεών στην αδυναμία των ανθρώπων να αντιληφθούν το σωστό, να παραδεχθούν τα όριά τους και να ρυθμίσουν ανάλογα τη δράση τους. Παρά το γεγονός αυτό, το έργο του συνολικά είναι μια αξιόπιστη πηγή και η μόνη συνεχής και πλήρης που είναι διαθέσιμη για μια τόσο σημαντική εποχή της ιστορίας. Επίσης ήταν πολύ εχθρικός προς την τυραννία, καθώς σε ολόκληρο το έργο του καταδίκαζε απερίφραστα το δεσποτισμό, επειδή ακριβώς αναιρεί κάθε μορφή ελευθερίας.
Τα περισσότερα χρόνια της υπόλοιπης ζωής του, τα πέρασε στην αποικία που ίδρυσε κοντά στην κατεστραμμένη Σύβαρι, γι' αυτό και επονομάστηκε από μερικούς Λατίνους 'Θούριος'. Πέθανε περίπου το 415 π.Χ.. Ο Ηρόδοτος διέσωσε στην ανθρώπινη μνήμη κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονότα και δικαίωσε τον χαρακτηρισμό που του έδωσε ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρωνας, Πατέρα της Ιστορίας, αφού ήταν ο πρώτος που κατανόησε την αξία που έχει για τον άνθρωπο η ιστορία, ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ιστορικά και κατέβαλε αξιόλογη προσπάθεια για αμερόληπτη και αντικειμενική έκθεση των γεγονότων. Παράλληλα μπορεί να θεωρηθεί πατέρας της γεωγραφίας και πρόδρομος όλων των περιηγητών.
Τα περισσότερα χρόνια της υπόλοιπης ζωής του, τα πέρασε στην αποικία που ίδρυσε κοντά στην κατεστραμμένη Σύβαρι, γι' αυτό και επονομάστηκε από μερικούς Λατίνους 'Θούριος'. Πέθανε περίπου το 415 π.Χ.. Ο Ηρόδοτος διέσωσε στην ανθρώπινη μνήμη κοσμοϊστορικής σημασίας γεγονότα και δικαίωσε τον χαρακτηρισμό που του έδωσε ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρωνας, Πατέρα της Ιστορίας, αφού ήταν ο πρώτος που κατανόησε την αξία που έχει για τον άνθρωπο η ιστορία, ποια γεγονότα μπορούν να θεωρηθούν ιστορικά και κατέβαλε αξιόλογη προσπάθεια για αμερόληπτη και αντικειμενική έκθεση των γεγονότων. Παράλληλα μπορεί να θεωρηθεί πατέρας της γεωγραφίας και πρόδρομος όλων των περιηγητών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου