Οι Τσάμηδες κι ο αλβανικός ανθελληνισμός

του Σταύρου Λυγερού

Μετά από μία μακρά περίοδο ύφεσης, οι ελληνοαλβανικές σχέσεις επανέρχονται με ταχύ ρυθμό στον αστερισμό της έντασης. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για αναπόφευκτη εξέλιξη. Ο εθνικισμός και κατ’ επέκτασιν ο ανθελληνισμός ως ιδιαίτερη έκφανσή του, παραμένει σταθερά της αλβανικής πολιτικής σκηνής. Το επιβεβαιώνουν τα πρόσφατα γεγονότα: η αναγόρευση της απαίτησης των Αλβανοτσάμηδων σε κεντρική συνιστώσα της εξωτερικής πολιτικής των Τιράνων, η κλιμάκωση των κινήσεων αφελληνισμού της Χιμάρας, αλλά και οι ανιστόρητοι ισχυρισμοί του πρωθυπουργού Ράμα για τον Γεώργιο Δούσμανη και την Ακρόπολη.

Ο αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός συντηρήθηκε σε χαμηλή ένταση από το καθεστώς του Χότζα και αναζωπυρώθηκε όταν η Αλβανία εισήλθε στην μεταψυχροπολεμική εποχή. Η ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου τροφοδότησε τον αλβανικό εθνικισμό και του προσέδωσε μία επιθετικότητα. Οι Αλβανοί θεώρησαν τότε ότι ήταν η ώρα να διεκδικήσουν και να αποσπάσουν όσα περισσότερα μπορούσαν από τις γειτονικές χώρες.

Ο τότε πρωθυπουργός Μάϊκο είχε δηλώσει με νόημα ότι οι εκτός Αλβανίας Αλβανοί έχουν δικαίωμα στη συλλογική αυτοάμυνα! Ουσιαστικά, δεν έκανε τίποτα λιγότερο από το να περιγράψει εμμέσως τον αλβανικό μεγαλοϊδεατισμό, ο οποίος, αν και απουσίαζε από την επίσημη διπλωματική ρητορική, βρισκόταν στο επίκεντρο όλων των άτυπων συζητήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι ο τότε πρόεδρος της Αλβανίας Μεϊντάνι είχε αρνηθεί να απαντήσει σε ερώτηση που του έγινε στο φόρουμ του Νταβός εάν στόχος της χώρας του είναι η δημιουργία της "μεγάλης Αλβανίας".

Από τους αλβανικούς λεονταρισμούς δεν εξαιρέθηκε η Ελλάδα. Οι Αλβανοί εθνικιστές θέτουν τα νότια σύνορα της “μεγάλης Αλβανίας” στον Αμβρακικό κόλπο! Σχετικοί χάρτες κυκλοφορούν εδώ και χρόνια στα Τίρανα, στην Πρίστινα και στο Τέτοβο. Οι εθνικιστικές αυτές φαντασιώσεις είναι τόσο παράλογες, που δεν θα άξιζε τον κόπο να αναφέρεται κανείς σ’ αυτές. Ο αλβανικός εθνικισμός, όμως, έχει αποδείξει ότι ρέπει στον τυχοδιωκτισμό.

Το 2003 το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ είχε δημοσιεύσει άρθρο με αλβανικές απειλές ότι ο “Απελευθερωτικός Στρατός της Τσαμουριάς” θα πραγματοποιήσει ένοπλες επιθέσεις στην Ελλάδα. Στις ελληνικές αρχές έχουν κατά καιρούς περιέλθει πληροφορίες για σχετικές κινήσεις στους κόλπους των εδώ Αλβανών μεταναστών, οι οποίες, όμως, ποτέ δεν κατάφεραν να υλοποιηθούν.

Οι Αλβανοτσάμηδες, όμως, επέτυχαν πολλά στο εσωτερικό πολιτικό τοπίο. Πρωτοεμφανίσθηκαν όταν το 1991 ο τότε πρωθυπουργός Μητσοτάκης είχε επισκεφθεί τη γειτονική χώρα. Από τότε, τα Τίρανα προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν το Αλβανοτσάμικο σαν μοχλό για να εξισορροπήσουν την υποχρέωσή τους να σέβονται τα δικαιώματα της αναγνωρισμένης ελληνικής μειονότητας.

Εντάσσοντας την κίνησή τους στο πλαίσιο του αλβανικού εθνικισμού, οι Αλβανοτσάμηδες κατάφεραν σταδιακά να μετατραπούν από μάλλον περιθωριακός σύλλογος σε κόμμα με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και κυρίως σε παράγοντα που επηρεάζει σημαντικά το πολιτικό κλίμα έναντι της Ελλάδας και κατ’ επέκτασιν τις διμερείς σχέσεις. Το 2004, με την έγκριση σχετικού ψηφίσματος από τη Βουλή, οι απαιτήσεις τους κατέστησαν επίσημη θέση της Αλβανίας. Η 27η Ιουνίου, μάλιστα, ορίσθηκε ημέρα εθνικής μνήμης για τη «γενοκτονία των Τσάμηδων»!

Σύμφωνα με έγκυρες διπλωματικές πληροφορίες, οι Αλβανοτσάμηδες υποστηρίζονται ποικιλοτρόπως και από την Άγκυρα, η οποία τους θεωρεί ένα χρήσιμο μοχλό πίεσης σε βάρος της Ελλάδας. Ας σημειωθεί πως όταν ο Ερντογάν είχε επισκεφθεί την Αλβανία είχε συναντήσει όχι μόνο τον Αλβανό ομόλογό του, αλλά και τον πρόεδρο του κόμματος των Αλβανοτσάμηδων Ιντρίζι!

Όποτε, πάντως, Έλληνας αξιωματούχος επισκεπτόταν την Αλβανία, οι Αλβανοτσάμηδες διοργάνωναν συγκεντρώσεις, οι οποίες διευκόλυναν τους Αλβανούς επισήμους να θέτουν στις συνομιλίες το ζήτημα. Το 2008, μάλιστα, ο Πρόεδρος Δημοκρατίας Παπούλιας ακύρωσε τη συνάντησή του με τον Αλβανό ομόλογό του στους Αγίους Σαράντα, όταν έμαθε ότι στον χώρο είχαν συγκεντρωθεί Αλβανοτσάμηδες για να του ασκήσουν πίεση.

Η πρώτη φορά που σε διμερείς συνομιλίες πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας δεν επιχείρησε να θέσει θέμα Αλβανοτσάμηδων ήταν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Καραμανλή στα Τίρανα τον Απρίλιο του 2009. Ο λόγος ήταν πως εκείνη την εποχή η Αλβανία, που είχε γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, είχε καταθέσει και αίτηση υποψηφιότητας για ένταξη στην ΕΕ.

Το κόμμα των Αλβανοτσάμηδων ξεκίνησε το 2009 με δύο έδρες. Ο τότε αρχηγός του δεξιού Δημοκρατικού Κόμματος Μπερίσα τους έβαλε στην κυβέρνησή του και τους παραχώρησε τον έλεγχο τομέων του κρατικού μηχανισμού που διαχειρίζονται χρήματα και προσφέρονται για διαπλοκή και διαφθορά. Στις εκλογές του 2013 οι Αλβανοτσάμηδες κατέβηκαν και πάλι με το Δημοκρατικό Κόμμα, εξασφαλίζοντας πέντε έδρες στην 140μελή αλβανική Βουλή.

Ο νικητής εκείνων των εκλογών αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος (66 έδρες) Ράμα σχημάτισε κυβέρνηση με το Σοσιαλιστικό Κίνημα Ενσωμάτωσης (17 έδρες) του Μέτα που είναι πρόεδρος της Βουλής. Οι συχνές τριβές των δύο κυβερνητικών εταίρων και ο κίνδυνος ανατροπής της κυβέρνησής του, ώθησε τον πρωθυπουργό Ράμα να βάλει στην κυβέρνηση και το κόμμα των Αλβανοτσάμηδων. Όταν, μάλιστα, του έδωσε και θέση αντιπροέδρου της Βουλής, ο πρόεδρος του ΚΕΑΔ (κόμμα της ελληνικής μειονότητας και όχι μόνο) Ντούλης, ως ένδειξη διαμαρτυρίας, παραιτήθηκε από αντιπρόεδρος της Βουλής και αποχώρησε από τον συνασπισμό.

Λόγω μεταπηδήσεων, σήμερα το κόμμα του Ράμα έχει 64 έδρες και το κόμμα του Μέτα 20. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να εξαρτάται από τη συμμαχία τους. Ο πρωθυπουργός, όμως, ελπίζει να εξαγοράσει δύο βουλευτές άλλων κομμάτων για να μην έχει ανάγκη τη στήριξη του Μέτα. Γι’ αυτό και προσπαθεί να προσδέσει στο άρμα του τους Αλβανοτσάμηδες, αφενός προσφέροντάς τους νευραλγικές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό, αφετέρου ανεβάζοντας ψηλά στην ατζέντα της αλβανικής εξωτερικής πολιτικής την υπόθεσή τους.

Ας σημειωθεί ότι από την εποχή που ο Ράμα ήταν δήμαρχος Τιράνων, είχε καλλιεργήσει για τον εαυτό του την εικόνα ενός διανοούμενου ευρωπαϊστή πολιτικού, ο οποίος δεν διστάζει να συγκρούεται με οργανωμένα συμφέροντα. Ως αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος και ως πρωθυπουργός, όμως, αποδείχθηκε άξιος συνεχιστής της θλιβερής αλβανικής πολιτικής παράδοσης.

Έχει βουτήξει για τα καλά στη διαπλοκή και στη διαφθορά. Επί των ημερών του η καλλιέργεια του χασίς έχει προσλάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αν και επισήμως, η κυβέρνηση εμφανίζεται διώκτης, στην πραγματικότητα είναι προστατευόμενοί τους που ελέγχουν την παραγωγή και το εμπόριο των ναρκωτικών. Τα ναρκωτικά μεταφέρονται οδικώς προς την Ελλάδα και προς την Ιταλία με ταχύπλοα και μικρά αεροπλάνα.

Παραλλήλως, ο Ράμα πυροδοτεί τον ακραίο εθνικισμό. Όσον αφορά την Ελλάδα, όχι μόνο σήκωσε ψηλά το Αλβανοτσάμικο, αλλά και κλιμάκωσε την προσπάθεια αφελληνισμού της Χιμάρας. Καμπή σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν η νέα διοικητική διαίρεση της Αλβανίας, μέσω της οποίας η Χιμάρα και οι άλλες μειονοτικές περιοχές τεμαχίσθηκαν και προσκολλήθηκαν σε περιοχές με αλβανικό πληθυσμό, ώστε να υπονομευθεί η δυνατότητα της μειονότητας να εκπροσωπείται στο αλβανικό Κοινοβούλιο, αλλά ακόμα και στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Δεν περιορίσθηκε, όμως, σ’ αυτή την κίνηση. Με πρόσχημα την ανάπλαση της παραθαλάσσιας αυτής περιοχής έχει αρπάξει ελληνικές περιουσίες και αυτές τις ημέρες κατεδαφίζει με συνοπτικές διαδικασίες 19 σπίτια Ελλήνων μειονοτικών. Είχε προηγηθεί κατεδάφιση ακόμα και ναού στις Δρυμάδες. Όργανο της ανθελληνικής αυτής επιχείρησης είναι ο κατά το ήμισυ ελληνικής καταγωγής δήμαρχος της περιοχής Γκόρος, πρώην στρατιωτικός επί καθεστώτος Χότζα, συνδεδεμένος με τις αλβανικές μυστικές υπηρεσίες και κάτοχος ελληνικού διαβατηρίου!

Αν και από καταγωγή ο Ράμα δεν έχει τουρκαλβανική παράδοση, ο καιροσκοπισμός του τον ώθησε να παίζει το τουρκικό χαρτί. Δεν είναι μόνο ότι θαυμάζει ειλικρινώς τον Ερντογάν και όπου μπορεί μιμείται τις αυταρχικές μεθόδους του. Θεωρεί ότι η γονατισμένη λόγω της κρίσης Ελλάδα όχι μόνο δεν μπορεί να του προσφέρει, όπως παλαιότερα, αλλά και είναι εύκολος στόχος.

Η πείρα τον έχει πείσει ότι χωρίς κόστος μπορεί στο εσωτερικό να πουλάει ανθελληνισμό για να αντλεί εκλογικά οφέλη. Στο πλαίσιο αυτό καλλιεργεί μία μόνιμη ελεγχόμενη ένταση με την Αθήνα. Είναι ενδεικτικό ότι υπερηφανεύεται πως είναι ο μόνος Αλβανός πρωθυπουργός που σήκωσε κεφάλι στην Ελλάδα και έθεσε τις διμερείς σχέσεις σε βάση αμοιβαιότητας και ισοτιμίας.

Υπενθυμίζουμε ότι ήταν ο Ράμα, ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που είχε προκαλέσει πολιτικό θόρυβο και είχε προσφύγει στο αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο για να ακυρωθεί η υπογεγραμμένη συμφωνία των κυβερνήσεων Καραμανλή και Μπερίσα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών (2009). Έτσι και έγινε. Πριν λίγο καιρό, ο ίδιος ο Μπερίσα είπε εμμέσως πλην σαφώς στη Βουλή ότι ο τορπιλισμός εκείνης της συμφωνίας έγινε με παρέμβαση και για λογαριασμό της Άγκυρας.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Αθήνα δεν είχε τότε προχωρήσει σε αντίμετρα. Όχι μόνο δεν είχε θέσει όρους, αλλά και είχε διευκολύνει την αναγόρευση της Αλβανίας σε υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ χώρα. Όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, τα Τίρανα τη μόνη γλώσσα που σέβονται είναι τη γλώσσα της ισχύος και του δούναι και λαβείν. Όταν η Ελλάδα τους προσφέρει δωρεάν, όπως κατά κανόνα συμβαίνει από το 1990, εκλαμβάνουν τη στάση της σαν ένδειξη αδυναμίας. Γι’ αυτό και δεν διστάζουν να κλιμακώνουν τις προκλήσεις τους.

Ας σημειωθεί ότι παρά την κρίση η Ελλάδα παραμένει –σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Αλβανίας– η χώρα που με τα εμβάσματα των Αλβανών μεταναστών συμβάλει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στην αλβανική οικονομία. Το 1ο τρίμηνο του 2014 οι Αλβανοί μετανάστες έστειλαν στην Αλβανία 115 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 4ο τρίμηνο του 2013 είχαν στείλει 159 εκατομμύρια. Παρά τη μείωση, το 42% των εμβασμάτων προέρχεται από την Ελλάδα, το 38,5% από την Ιταλία και την τρίτη θέση κατέχουν οι ΗΠΑ με 8,1%.

Η ελληνική διπλωματία έχει την τάση να διαβάζει την αλβανική πολιτική με ευρωπαϊκούς όρους, γεγονός που την οδηγεί σε λάθος κινήσεις. Με κλασική ανατολίτικη νοοτροπία, οι Αλβανοί αξιωματούχοι “γλείφουν” τους Έλληνες συνομιλητές τους, δημιουργώντας τους τη λάθος εντύπωση ότι είναι μετριοπαθείς και διατεθειμένοι να λύσουν προβλήματα. Είναι αξιοσημείωτο ότι σε τρία μόλις χρόνια δύο Έλληνες υπουργοί Εξωτερικών, ο Βενιζέλος και ο Κοτζιάς, επισκέφθηκαν τα Τίρανα από δύο φορές ο καθένας, χωρίς να επιτύχουν το παραμικρό. Οι εξελίξεις το επιβεβαιώνουν.

Όταν ο Κοτζιάς είχε επισκεφθεί τα Τίρανα είχε επαναληφθεί το γνωστό σκηνικό. Έξω από τον χώρο των συνομιλιών είχαν συγκεντρωθεί 200-300 Αλβανοτσάμηδες και είχε τότε θεατρικά παρέμβει ο Αλβανός ομόλογός του Μπουσάτι για να απελευθερωθεί η είσοδος! Ο Μπουσάτι (έχει περάσει και από το Οικονομικό πανεπιστήμιο της Αθήνας), όπως όλοι οι υπουργοί, είναι ημιμαθή εκτελεστικά όργανα του Ράμα, χωρίς δικό τους πολιτικό εκτόπισμα. Ο πρώην υπουργός στην κυβέρνηση Νάνο, πρώην πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του Σοσιαλιστικού Κόμματος και γνωστός συγγραφέας Μπλούσι έχει πει γι’ αυτούς ότι δεν κάνουν όχι για υπουργοί, αλλά ούτε για γραμματείς!

Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών συνειδητοποίησε πλήρως με ποιους είχε να κάνει όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο ξέσπασε η υπόθεση του non paper, με το οποίο υποτίθεται ότι αποδεχόταν να εγγραφεί στην ατζέντα των συνομιλιών το Αλβανοτσάμικο. Οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για την επίλυση των διμερών προβλημάτων, τον οποίο ήθελε και η Κομισιόν για να προωθηθεί η αλβανική ενταξιακή διαδικασία.

Τα πράγματα, όμως, στράβωσαν, επειδή τα Τίρανα εκμεταλλεύθηκαν την ευκαιρία για να προσπαθήσουν να εντάξουν το Αλβανοτσάμικο στη διμερή ατζέντα. Ο Κοτζιάς ξεκαθάρισε πως η γραπτή θέση της Αθήνας ήταν και παραμένει πως δεν υφίσταται τέτοιο θέμα. Όποιος θεωρεί ότι έχει αδικηθεί από την ελληνική Πολιτεία μπορεί να καταφύγει στα ελληνικά και στη συνέχεια στα ευρωπαϊκά δικαστήρια.

Η σχετική δήλωση του επιτρόπου Χαν δικαιολογημένα πανηγυρίστηκε στα Τίρανα, επειδή προσέδωσε ευρωπαϊκή υπόσταση σ’ ένα πολιτικά ανύπαρκτο ζήτημα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να φουσκώσει τα πολιτικά πανιά του κόμματος των Αλβανοτσάμηδων. Όπως στη συνέχεια αποκαλύφθηκε, για να συμβεί αυτό είχε βάλει το χέρι της η Κροάτισσα επικεφαλής της διπλωματικής αντιπροσωπείας της ΕΕ στα Τίρανα. Ο Μαυροβούνιος σύζυγός της έχει αναλάβει τρία δημόσια έργα από την κυβέρνηση Ράμα.

Όπως είναι γνωστό, η Αθήνα είχε αντιδράσει έντονα, επικρίνοντας ευθέως τον επίτροπο. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η πρόσφατη αντίδρασή της για όσα αυθαίρετα συμβαίνουν στη Χιμάρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι Ράμα και Μπερίσα αντάλλαξαν προ ημερών αλληλοκατηγορίες που αποδεικνύουν τις μεθοδεύσεις του αλβανικού κράτους σε βάρος της ελληνικής μειονότητας.

Ο πρωθυπουργός κατήγγειλε ότι «έχουν πάρει τα κτήματα των Χιμαραίων με πλαστογραφίες και διαφθορά, άτομα που δεν έχουν καμία σχέση η καταγωγή από την περιοχή». Πράγματι, αυτά τα άτομα έχουν αρπάξει από τους ιδιοκτήτες τους 50.000 στρέμματα στην παραθαλάσσια περιοχή των Αγίων Σαράντα και της Χιμάρας.

Η απάντηση Μπερίσα στη Βουλή είναι αποκαλυπτική: «Εγώ έχω δουλέψει με πρόγραμμα. Στους Αγίους Σαράντα έχω κατεβάσει Λάμπηδες και μόνο Λάμπηδες». Οι Λάμπηδες είναι μουσουλμάνοι που ζουν σε περιοχή ανατολικά της Χιμάρας. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι επιβεβαιώθηκε στο ανώτατο επίπεδο και επισήμως η επιχείρηση αλλοίωσης του πληθυσμού της Χιμάρας.

Η επιχείρηση στηρίζεται στην αρπαγή των περιουσιών που υποχρεώνει τους Έλληνες μειονοτικούς να αποκόπτονται από τις πατρογονικές εστίες τους. Για να μπορεί αυτό να συμβεί το αλβανικό κράτος δεν δίνει τίτλους ιδιοκτησίας στους Έλληνες, αλλά διευκολύνει την πώληση των ελληνικών περιουσιών σε Αλβανούς.