Το Πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου (1945) - Στράτης Μυριβήλης

 Το Πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου (1945)

"Το Πνεύμα της 28ης Οκτωβρίου" είναι ένα εξαιρετικό εργο του Στράτη Μυριβήλη που εκδόθηκε το 1945 στην Αθήνα και αποτελείται από 14 σελίδες.

Απόσπασμα

Είναι μέσα στη ζωή των ατόμων, όπως και μέσα στη ζωή των λαών, μερικές ημερομηνίες που στέκουνται σαν ορόσημα και υψώνουνται σαν βίγλες. Εκεί λοιπόν που περπατάμε την καθημερινή μας χαμοζωή, σκυφτοί κάτω από το βάρος της βιοπάλης, σκυθρωποί από τα πάθη και τα ιδιωτικά συμφέροντα, βλοσυροί από τον ανελέητον αγώνα για την ύπαρξη, ακούμε τις ιερές καμπάνες να σημαίνουν τον όρθρο της ψυχής και ξαφνιαζόμαστε.

  Σταματάμε μεσοστρατίς και βλέπουμε μπροστά μας την ψηλή κορφή. Η καρδιά γεμίζει αναγάλλια, τα μάτια μας βουρκώνουν. Ώ! την ξαίρουμε τούτη την υψηλότατη σκοπιά, στην κορφή της ανεμίζει χαιρετιστικά η σημαία που υψώσαμε με τα ματωμένα μας χέρια. Με τούτα τα δικά μας χέρια, με των πατεράδων μας, με των προγόνων μας τα χέρια!

  Αυτό μας κάνει να σηκώσουμε το μέτωπο, αυτό μας κάνει να ξεφορτωθούμε μια στιγμή το φορτίο των μεριμνών που χαμηλώνουν τα μάτια και το πρόσωπο προς τη γη.

  Τότες μια λαχτάρα ξεπηδάει από την καρδιά μας. Νανέβουμε την ψηλή κορυφή, να σταθούμε ορθοί στην ακρότατην άκρην, εκεί που ο ουρανός είναι ανοιχτός και οι ορίζοντες αποτραβιούνται στ’ απόμακρα. Να βάλουμε αντήλιο το χέρι κι από κει ψηλά ν’ αγναντέψουμε τα περασμένα, να μαντέψουμε και τα μελλούμενα. Από πού ήρθαμε. Ποιες στράτες περάσαμε. Σε ποια ριζικά τραβάμε.

  Τα περασμένα τα προσφέρνει στη ματιά μας η ιστορία. Η μνήμη βαδίζει πάνω στους περπατημένους δρόμους, αγγίζει πρόσωπα, τοπεία, ονόματα και περιστατικά που διάβηκαν και πάνε. Ψάχνει τις εικόνες, φυλλομετρά τα βιβλία, χαϊδεύει τ’ άρματα τα παλιά.

  Αμή τα μελλούμενα; Αυτά είναι σκεπασμένα από την ομίχλη των αγέννητων καιρών. Η Μοίρα έχει απλωμένη ανάμεσά μας κι’ ανάμεσά τους τη σκοτεινή αυλαία της. Το δράμα της ζωής ξετυλίγεται ώρα με την ώρα και κανένας δε ξαίρει την υπόθεση μηδέ τη λύση που προετοιμάζεται.

  Όμως υπάρχουν τα προηγούμενα. Το δράμα της ιστορίας έχει αρχίσει πριν από πολλά – πολλά χρόνια, ξεκινώντας από το παραμυθόδραμα για να φτάσει στη συγκαιρινή τραγωδία. Μπορούμε λοιπόν να ξεδιακρίνουμε –άκρες, μέσες- τις θολές γραμμές και τα αβέβαια σχήματα που διαγράφονται πίσω από το κλειστό καταπέτασμα και το κολπώνουν. Μπορούμε να καθορίσουμε λίγο – πολύ την κατεύθυνση για τα βήματα που ακούμε να πλησιάζουν, σέρνοντας πίσω τους τη Μοίρα μας. Σ’ αυτό μας βοηθάει η αναγκαιότητα που είναι κλεισμένη μέσα σ’ όλες τις μορφές της ζωής και κλώθει το πεπρωμένο τους σαν ένα νήμα που δεν ξέρουμε την πρώτην άκρη του, όμως ξέρουμε πως ξετυλίγεται πάνω σε σταθερούς νόμους. Ξαίρουμε ακόμα πως μέσα στη ζωή των ατόμων και των λαών καμιά πτώση, κανένα ανέβασμα και κανένα σταμάτημα δεν είναι, που να μην υπάρχει σαν σπέρμα μέσα στην προηγούμενη, την προγονική ζωή τους.

  Σήμερα ανεβαίνουμε την πιο ψηλή Βίγλα της νεώτατης ιστορίας μας. Ένας λαός οχτώ εκατομμύρια ψυχές, βαδίζει στο προσκύνημά του με τάξη, με σιωπή, με περισυλλογή. Ας παραμερίσουν οι δημοκόποι, ας κρυφτούν οι ένοχοι και οι δειλοί.

  «Και μονάχα ας ακλουθάνε όσοι επράξανε λαμπρά», είπε ο Ποιητής.[…]

Και κλείνει το δοκίμιο:

[…] Ας διαφυλάξουμε λοιπόν την 28 του Οχτώβρη μέσα στα άδυτα της Εθνικής ψυχής γιατί είναι το Πνεύμα της Φυλής που μίλησε με τις σάλπιγγές της. Ας την κάνουμε συνείδηση. Ας την κάνουμε πανοπλία. Ας την κάνουμε κανόνα ζωής.

  Όσο ζει η Φυλή αυτή, η 28 του Οχτώβρη θα καίγει μέσα της άσβυστη φλόγα. Και σαν ξανάρθουν τα δίσεχτα χρόνια και ο άνθρωπος κιντυνέψει ακόμα μια φορά να χάσει την αξιοπρέπειά του, η ελληνική φωτιά, που δεν σβύνει κάτω από τη στάχτη του χρόνου, θα περιμένει πάλι την ώρα της για να φωτίσει την έντρομη πανανθρώπινη ψυχή στο δρόμο της περιφάνειας, στης τιμής το δρόμο.

  Η Ελλάδα των Μηδικών, η Ελλάδα της Πόλης, η Ελλάδα του 21, η Ελλάδα του 17 είναι μέσα στην Ελλάδα του 40. Σαν Φυλή σταθήκαμε άξιοι της Ιστορίας μας. Τώρα ένα είναι το χρέος μας:

  Σαν άτομα να σταθούμε άξιοι της Φυλής μας.

  Ψηλά τις καρδιές, οι Πανέλληνες!

  Και ψηλά τις Σημαίες!