Ο Οργουελ ξεχωρίζει τον πατριωτισμό από τον εθνικισμό. Παραθέτω από μνήμης τους ορισμούς. Εθνικισμός, λέει, είναι η λατρεία των συμβόλων, περιχαρακώνει τη σκέψη και τα αισθήματα σε μια άκαμπτη πραγματικότητα η οποία ακυρώνει τη ζωή και την Ιστορία. Είναι ένα υπερεγώ που δεν ανέχεται την κρίση, και τις κρίσεις. Εθνικιστής, ας πούμε, είναι όποιος λέει «όταν εμείς χτίζαμε τον Παρθενώνα εσείς τρώγατε βαλανίδια». Εθνικιστής είναι όποιος, ας πούμε, ταυτίζει τον Κολοκοτρώνη με τον Θεμιστοκλή, επειδή και ο μεν και ο δε ήσαν Eλληνες. Ο Θεμιστοκλής και η Αθήνα του στη Σαλαμίνα υπέγραψαν την ιδρυτική πράξη ενός ολόκληρου πολιτισμού. Ο Κολοκοτρώνης στα Δερβενάκια συμμετείχε στη δημιουργία ενός μικρού κράτους- έθνους, που αναδύθηκε από την ιστορική αφάνεια για να διεκδικήσει τη θέση του στον κόσμο του. Κοινό τους η στρατηγική ευφυΐα και ο ηρωισμός. Oμως όλα τα υπόλοιπα διαφέρουν, όσο διαφέρει ο 19ος αιώνας από τον 5ο αιώνα π.Χ. Για να τους εξισώσεις, όπως τους εξισώνει ο ανιστόρητος εθνικισμός, πρέπει να αφαιρέσεις την ιστορική πραγματικότητα και να μετατρέψεις την Ελλάδα σε κάτι σαν πλατωνική ιδέα που μετεωρίζεται στην περιοχή του νοητού. Παραγνωρίζοντας ότι η Ελλάδα είναι μια ζωντανή πραγματικότητα η οποία, όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, υπόκειται σε μεταμορφώσεις, έχει στιγμές μεγαλείου, όπως και ποταπότητας, κι αν ακόμη μας συγκινεί είναι επειδή κατάφερε να μείνει ζωντανή για τόσους αιώνες.
Ο πατριωτισμός είναι το αίσθημα μιας ζωντανής πραγματικότητας. Οι αναμνήσεις από την παιδική σου ηλικία, η γλώσσα που σου έμαθε να καταλαβαίνεις τον κόσμο, οι αφηγήσεις των γονιών σου για τη δική τους ζωή, οι εμπειρίες της εφηβείας, ό,τι κάνει τον άνθρωπο να αισθάνεται ο εαυτός του. Ζωντανή γιατί δεν είναι απαραιτήτως ειδυλλιακή. Eχει και τις άσχημες στιγμές της, τις απογοητεύσεις της, όμως το ισοζύγιο είναι η ζωή σου. Σκέφτομαι την Αθήνα όπου μεγάλωσα, σκέφτομαι τη θέρμη του μεσημεριού το καλοκαίρι, τη θάλασσα όπου κολύμπησα πρώτη φορά, και λέω ότι αυτή είναι η Ελλάδα που αγαπάω. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα σύμβολα δεν έχουν σημασία. Σύμβολα, από την ανάκρουση του εθνικού ύμνου, την στάση προσοχής που επιβάλλει, ακόμη κι αν είσαι πρωθυπουργός, και την εικόνα της πατρίδας στον χάρτη. Ο χάρτης που περιχαρακώνει τα σύνορα, άρα δίνει μορφή στην πατρίδα. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς σύνορα, χωρίς μορφή. Πατριωτισμός είναι να λες ότι σέβομαι τον πολιτισμό που αγκάλιασε τον Παρθενώνα και τον τοποθέτησε στον πυρήνα της δημιουργίας του, ακόμη κι αν δεν μπορούμε να μοιραστούμε το αίσθημα που μου προκαλεί όταν τον βλέπω από μικρός στην προοπτική της οδού Πατησίων.
Ο πατριωτισμός για τους πατεράδες μας και τους παππούδες μας που πολέμησαν στην Αλβανία ήταν προφανής. Από τον λόγιο Θεοτοκά στους «Ασθενείς και Οδοιπόρους», ως τον λυρικό Ελύτη, τον ανθρώπινο Μπεράτη και τον τελευταίο τυφεκιοφόρο ήξεραν γιατί πολεμούσαν. Προφανής μεν, με τίμημα μεγάλο δε, τη σωματική τους ακεραιότητα, την ίδια τους τη ζωή. Oταν ο Ιωάννης Μεταξάς αποφάσισε να αντισταθεί στην επίθεση της αυτοκρατορίας, δεν υπολόγισαν ούτε τις πολιτικές τους απόψεις ούτε τις θέσεις τους απέναντι στο καθεστώς. Eτρεξαν να πολεμήσουν. Κι αυτό γιορτάζουμε σήμερα.
Δυστυχώς, το γιορτάζουμε ως ηθοποιοί της Ιστορίας μας. «Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας». Χωρίς όμως να μπορούμε να περιγράψουμε τι είναι αυτό που ορίζει τον δικό μας πατριωτισμό. Πώς μεταφράζεται η αγάπη για την πατρίδα, την Ελλάδα, στη γλώσσα του 21ου αιώνα; Μας απογοητεύει; Ας είμαστε ειλικρινείς. Μας απογοητεύει, όμως και η απογοήτευση προϋποθέτει κάποιου είδους γοητεία. Περιμέναμε άλλα και άλλα βρήκαμε. Φταίει αυτή; Κι αν φταίει, ποια είναι αυτή; Ξεκινάμε λοιπόν από την Ιστορία. Αν θέλουμε να καταλάβουμε γιατί μας απογοητεύει η Ελλάδα, πρέπει να μελετήσουμε την Ιστορία της. Πώς είναι δυνατόν ένας λαός να κράτησε ζωντανή μία από τις δύο αρχαιότερες γλώσσες του Δυτικού Πολιτισμού; Πώς είναι δυνατόν αυτό το τοπίο να αντιστέκεται στην εργώδη προσπάθεια κακοποίησής του;
Λυπάμαι αλλά θα καταλήξω στο κοινότοπο, στην παιδεία. Είμαστε απαίδευτοι; Oχι, είμαστε αμόρφωτοι. Πατριώτης σήμερα είναι όποιος θέλει ο Κινέζος φοιτητής από την Σαγκάη να ακούει «Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών» και να τη θεωρεί στόχο ζωής. Ναι. Μιλάω για την ίδια σχολή που διαπραγματεύεται με τον «Ρουβίκωνα».
ΠΗΓΗ http://www.kathimerini.gr/992083/opinion/epikairothta/politikh/patriwtismos-tote-kai-twra
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου