Η Ελλάδα στις συμπληγάδες του... γειτονικού εθνικισμού

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ - ΕΘΝΟΣ

Εστίες αποσταθεροποίησης Τίρανα και Άγκυρα

Στα Βαλκάνια ο αλβανικός εθνικισμός και ο αλυτρωτισμός αναδεικνύονται σε μόνιμη πλέον απειλή αποσταθεροποίησης και ανάφλεξης, καθώς, μετά τις γνωστές κινήσεις της κυβέρνησης Ράμα εναντίον της Ελλάδας, τα Τίρανα δοκιμάζουν τώρα τις αντοχές της ΠΓΔΜ, ενώ ταυτόχρονα στρέφονται και προς τη Σερβία θέλοντας να χρησιμοποιήσουν την αλβανική μειονότητα στην κοιλάδα του Πρέσεβο ως μοχλό πίεσης προς το Βελιγράδι.

Και συγχρόνως στο Κόσοβο ο αλβανικός εθνικισμός, αποθρασυμένος από την ανοχή που επεδείκνυε μέχρι τώρα η Δύση, προαναγγέλλει τη μετατροπή των αστυνομικών δυνάμεων σε τακτικό στρατό, κάτι που αποτελεί casus belli για τη σερβική μειονότητα αλλά και το Βελιγράδι.

Καθώς ο αλβανικός εθνικισμός εμφανίζεται να έχει και πάλι τη στήριξη της Δύσης, προκαλεί ανάδρομες αντιδράσεις, και η Μόσχα με τις παρεμβάσεις της περασμένης εβδομάδας για τις εξελίξεις στα Σκόπια επιχειρεί, καταγγέλλοντας την πολιτική της «Μεγάλης Αλβανίας», να επιστρέψει στην περιοχή που παραδοσιακά είχε παρουσία, τα Βαλκάνια, προσφέροντας προστασία τόσο στο Βελιγράδι όσο και στον Ν. Γκρουέφσκι στην ΠΓΔΜ.

Η σταθερότητα αλλά και αυτή ακόμη η επιβίωση της ΠΓΔΜ κρέμεται από μία κλωστή, και στην κατάσταση αυτή οδηγήθηκε από τις μεθοδεύσεις του αλβανικού εθνικισμού που «επένδυσε» στη σύγκρουση με τον «μακεδονικό» εθνικισμό του Νίκολα Γκρουέφσκι.

Εμπλοκή

Ο φανατισμός του κ. Γκρούεφσκι δεν του επέτρεψε να προχωρήσει σε έναν συμβιβασμό με την Ελλάδα στο θέμα της ονομασίας, που θα κέρδιζε ο ίδιος, ως συστατικό, τον όρο «Μακεδονία». Τώρα είναι αντιμέτωπος ο ίδιος αλλά και η χώρα με μια αντιπαράθεση που θέτει σε πλήρη αμφισβήτηση τη «μακεδονική» ταυτότητα, καθώς αναδεικνύεται η διπλή διεθνοτική ταυτότητα «Αλβανών και Σλαβομακεδονων», η οποία όμως θα πρέπει να αποτυπωθεί όχι μόνο σε επίπεδο συμβόλων και επίσημης γλώσσας, αλλά και στην ονομασία της χώρας.Εάν δεν βρεθεί η χρυσή τομή σε αυτό το δύσκολο ερώτημα, τότε θα κινδυνεύσει ακόμη και η ίδια η επιβίωση της ΠΓΔΜ.

Τα μηνύματα είναι αρνητικά. Στα Σκόπια η Κεντρική Επιτροπή του VMRO-DPMNE αποφάσισε να αντισταθεί σε κάθε προσπάθεια «επαναπροσδιορισμού της Μακεδονίας ως διεθνοτικού κράτους» και επιμένει να στηρίζει ως μοναδική διέξοδο την προσφυγή σε νέες εκλογές. Το αδιέξοδο κορυφώνεται, καθώς το SDSM και τα αλβανικά κόμματα δηλώνουν ότι εξετάζουν το ενδεχόμενο παράκαμψης της συνταγματικής τάξης και της ανάληψης της εντολής σχηματισμού κυβέρνησης από τον πρόεδρο, Γκιόργκι Ιβάνοφ, και σχηματισμό κυβέρνησης με βάση τα στοιχεία των αποτελεσμάτων των εκλογών του Δεκεμβρίου. Μία τέτοια εξέλιξη είναι προφανές ότι θα οδηγήσει σε σύγκρουση στο εσωτερικό της χώρας με απρόβλεπτες διαστάσεις.

Η Αλβανία επίσης, βρήκε μία ακόμη ευκαιρία να προκαλέσει και το Βελιγράδι, καθώς την περασμένη Δευτέρα ο πρόεδρος της Αλβανίας, Μπουγιάρ Νισάνι, πραγματοποίησε την πρώτη επίσκεψη Αλβανού προέδρου στη Σερβία μετά από 69 χρόνια, επιλέγοντας όμως να επισκεφθεί τη Νότιο Σερβία, τις κοινότητες Πρέσεβο και Μπουγιάνοβατς όπου κατοικεί η αλβανική μειονότητα, αποδεχόμενος πρόσκληση του τοπικού Αλβανού δημάρχου και χωρίς να έχει καμία επαφή με Σέρβους κρατικούς αξιωματούχους.

Συμβολισμός

Είναι χαρακτηριστικό ότι η επίσκεψη αυτή συνδυάστηκε με τον εορτασμό στην Αλβανία και σε όλες τις περιοχές που κατοικεί αλβανικό στοιχείο της συμπλήρωσης 130 ετών από τη λειτουργία του πρώτου αλβανικού σχολείου. Η σχετικά χλιαρή αντίδραση του Βελιγραδίου, πάντως, τροφοδότησε και πάλι τα σενάρια περί συμφωνίας ανταλλαγής εδαφών μεταξύ Σερβίας και Αλβανών, με παραχώρηση στη Σερβία των περιοχών του Βόρειου Κοσόβου όπου κατοικούν Σέρβοι με αντίστοιχη παραχώρηση του Πρέσεβο στους Αλβανούς... Ομως και στα Τίρανα οι εξελίξεις είναι ανησυχητικές. Εν μέσω καταγγελιών ότι η κυβέρνηση και συγκεκριμένοι υπουργοί υπό την καθοδήγηση του Ε. Ράμα έχουν θέσει υπό τον έλεγχο τους το εμπόριο ναρκωτικών που τροφοδοτεί αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, με πρώτη την Ελλάδα, η χώρα κινδυνεύει να οδηγηθεί σε πολιτική κρίση.

Ο κ. Ράμα αρνείται να παραιτηθεί ώστε να είναι υπηρεσιακή η κυβέρνηση που θα οδηγήσει στις εκλογές του Ιουνίου. Ηδη η αντιπολίτευση πραγματοποιεί καθημερινές διαδηλώσεις στα Τίρανα και απειλεί να μποϊκοτάρει τις εργασίες της νέας βουλής εάν δεν υπάρξει υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Η Αλβανία «χαράζει» νέα σύνορα στα Βαλκάνια

Αντιμέτωπη με τα πιο δυσοίωνα σενάρια βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς ένα κύμα αποσταθεροποίησης που προκαλούν περιφερειακές αντιπαραθέσεις και η έξαρση εθνικισμών και αλυτρωτισμών στα Βαλκάνια και στα ανατολικά σύνορά της, δημιουργούν εξαιρετικά επικίνδυνες προκλήσεις σε μια στιγμή μάλιστα που τα Μνημόνια πλήττουν την κοινωνική συνοχή, την εθνική αυτοπεποίθηση, αλλά και την αποτρεπτική ισχύ της χώρας.

ΣΕΝΑΡΙΑ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ

Το αλβανικό στοιχείο που είναι συγκεντρωμένο στις δυτικές περιοχές στα σύνορα με την Αλβανία και το Κόσοβο πιθανότατα θα εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για να επιδιώξει σε πρώτη φάση την αυτονομία εντός της ΠΓΔΜ.

Η Τουρκία ερευνά γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο

Εχοντας στην άλλη πλευρά του Αιγαίου έναν όλο και πιο επικίνδυνο γείτονα που ανάγει, όπως δήλωσε την Πέμπτη ο Μ. Τσαβούσογλου, την «Ελλάδα και το Αιγαίο» σε «εθνική υπόθεση» για την Τουρκία, το σκηνικό στα βόρεια σύνορα της χώρας θυμίζει κινούμενη άμμο. Σε μια στιγμή που ο ρόλος της χώρας μας στα Βαλκάνια λόγω της οικονομικής κρίσης (και της απώλειας των ερεισμάτων στον τραπεζικό τομέα) αλλά και του Μεταναστευτικού έχει περιορισθεί σημαντικά.

Ολο και πιο δύσβατη γίνεται στην Τουρκία η πορεία προς το δημοψήφισμα, ενώ είναι φυσικό να τίθενται ερωτήματα για τη νομιμότητα μιας διαδικασίας η οποία θα εξελιχθεί σε μια χώρα υπό το καθεστώς της έκτακτης ανάγκης, το οποίο παίρνει διαρκείς παρατάσεις από πέρυσι το καλοκαίρι.

Παρότι η δημιουργία εντάσεων στο Αιγαίο έχει και εσωτερικές διαστάσεις, είναι σαφές ότι όποια κι αν είναι η έκβαση του δημοψηφίσματος, δεν θα αλλάξουν πολλά στο Αιγαίο.

Ο κλασικός αναθεωρητισμός του κεμαλικού κατεστημένου έχει βρει το πιο πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί στο ισλαμοεθνικιστικό αφήγημα του νεο-οθωμανισμού του Ταγίπ Ερντογάν, κορυφαία στιγμή της οποίας είναι θα είναι η ανάδειξή του σε απόλυτο ηγεμόνα της Τουρκίας.

Εξάλλου ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου την Πέμπτη, μιλώντας σε διευθυντές τουρκικών εφημερίδων, δήλωσε ότι η Ελλάδα και το Αιγαίο είναι «εθνική υπόθεση» και μετά το δημοψήφισμα όλα τα τουρκικά κόμματα θα κληθούν να συναποφασίσουν την τακτική σε αυτό το ζήτημα.

Στην παρούσα φάση, πάντως, αυτό που φαίνεται να επιδιώκει είναι να μην έχει ενοχλητικά μέτωπα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και αυτό θέλει να αποφύγει στέλνοντας το μήνυμα ότι οποιαδήποτε «μονομερής» κίνηση, όπως ερμηνεύει η Τουρκία κάθε προσπάθεια της Ελλάδας για άσκηση των δικαιωμάτων που της προσφέρει το Δίκαιο της Θάλασσας και οι Διεθνείς Συνθήκες, δεν θα μένει αναπάντητη...

Το PIRI REIS

Ηδη το K. PIRI REIS, πάρα τις περιορισμένες δυνατότητές του, πλέει προς την Ανατολική Μεσόγειο σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ενώ ο γαμπρός του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και υπουργός Ενέργειας της Τουρκίας, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, προανήγγειλε έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο είτε με το BARBAROS είτε με το νέο ερευνητικό σκάφος που έχει ναυπηγηθεί μάλιστα σε τουρκικά ναυπηγεία.

Η Αγκυρα είναι προφανες ότι επιχειρεί να παίξει με τα «νεύρα» της ελληνικής πλευράς και σε αυτό κατατείνει όλος ο σχεδιασμός ασκήσεων αλλά και ερευνών στο Αιγαίο. Σε ένα από ετήσια προγράμματα ερευνών (2017 Yili Ulusal Deniz Arastirma Sefer Plani) που ανακοίνωσε η τουρκική κυβέρνηση στις αρχές Μαρτίου, το Πανεπιστήμιο «9ης Σεπτεμβρίου» της Σμύρνης αναλαμβάνει τη διεξαγωγή ερευνών μέχρι τις 10 Ιουλίου 2017. Η διάταξη του χάρτη των ερευνών, χωρίς να εκτείνεται εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, είναι κατανεμημένος έτσι ώστε να εχει συμβολική σημασία η αποτύπωσή του.

Για τις έρευνες που θα διεξαχθούν από το K. PIRI REIS και το DOKUZ EYULUL έχουν επιλεγεί περιοχές που είτε γίνονται σφήνα μεταξύ ελληνικών νησιών είτε αναπτύσσονται σε περιοχές που η Τουρκία αμφισβητεί ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και επιχειρεί να επιβάλει την πολιτική των «γκρίζων ζωνών». Η περιοχή c απλώνεται απέναντι από τη νησίδα Παναγιά των Οινουσσών, η D απέναντι από το Φαρμακονήσι, Καλόλιμνο και Ιμια και η E απέναντι στο Γυαλί και τη Στρογγυλή της Νισύρου.

Η αναγγελία ερευνών από το ωκεανογραφικό Cesme ακολούθησε η αναγγελία για έξοδο του K. PIRI REIS στο Αιγαίο και στα «διεθνή ύδατα» της Μεσογείου. Ερευνες που δεν αφορούν συγκεκριμένα την υφαλοκρηπίδα, αλλά τα υπερκείμενα ύδατα και συνεπώς θεωρητικά δεν απαιτείται άδεια από το παράκτιο κράτος, παρά μόνο προηγούμενη γνωστοποίηση της έρευνας.

Χωρίς συντεταγμένες

Ομως το πρόβλημα δημιουργείται όταν η Τουρκία εκδίδει NAVTEX σε περιοχές που αφορούν προφανέστατα ελληνική υφαλοκρηπίδα (όπως την περιοχή μεταξύ Θάσου, Λήμνου, Αθω), αλλά και στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κύπρου. Πάντως η NAVTEX 289/17 που προανήγγειλε τις έρευνες του K. PIRI REIS δεν είχε συντεταγμένες, κάτι που ερμηνεύεται ως μία ακόμη προσπάθεια να δοκιμασθούν οι αντοχές και τα αντανακλαστικά της Αθήνας, μέχρι τις 18 Μάρτιου οπότε και προβλέπεται η ολοκλήρωση των ερευνών..

Ολο αυτό το σκηνικό πάντως προσφέρει ένα ιδιαίτερα ισχυρό αφήγημα, ώστε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς στην αυριανή συνάντησή του στην Ουάσιγκτον με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών , Ρεξ Τίλερσον, να προβάλει την ανάγκη στήριξης της Ελλάδας ως σταθεροποιητικού παράγοντα και σταθερού αξιόπιστου συμμάχου σε αυτή την ταραγμένη περιοχή. Και αυτή η στήριξη να μην αφορά μόνο την αντιμετώπιση της έντασης στο Αιγαίο, αλλά και τη στάση της Ουάσιγκτον στο ΔΝΤ.

Το τρίγωνο της έντασης

Η δημιουργία εντάσεων στο Αιγαίο και η αναμενόμενη επανάληψη (λόγω βελτίωσης του καιρού την άνοιξη) ερευνητικής δραστηριότητας στη Μεσόγειο στο τρίγωνο μεταξύ Κρήτης - Καστελόριζου και Κύπρου θα συνεχισθεί.