1825-26
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ξ'.
Ο Νικόλαος αναγορεύεται αυτοκράτωρ πασών των Ρωσσιών. — Πολιτική αυτού. — Πρωτόκολλον της 25 μαρτίου 1826. — Ψευδής ένωσις Κωλεττικών και Πελοποννησίων. — Η εν Επιδαύρω γ' εθνική συνέλευσις. — Χαρακτήρες των υπερισχυόντων εν αυτή, Ζαήμη, Λόντου και Κολοκοτρώνη. Η νέα κυβέρνησις — Νέαι προσπάθειαι εις ενθρονισμόν του δευτεροτόκου υιού του δουκός της Αυρηλίας, και γνώμη του δουκός.
ΑΝΑΒΑΣ ο Νικόλαος επί τη αποβιώσει του Αλεξάνδρου εις τον θρόνον της Ρωσσίας εν μέσω συνωμοσιών, στάσεων, αιματοχυσιών και κινδύνων, απεφάσισε, παραλείπων το τουρκοελληνικόν ζήτημα, να εξισάση τας προς την Πύλην ιδίας διαφοράς διά της μαχαίρας· και κινήσας τα στρατεύματά του προς την Βεσσαραβίαν ειδοποίησε την Πύλην διά του Μιντσιάκη, ότι πόλεμος επέκειτο, αν εντός έξ εβδομάδων δεν επανήγε τα της Βλαχίας και Μολδαυίας εις την προ του 1821 κατάστασιν, αν δεν απέλυε τους εν ειρκτή αντιπροσώπους της Σερβίας, και αν δεν έστελλεν επί των ορίων πληρεξουσίους προς εξίσασιν των άλλων εκκρεμών διαφορών.
Όσον εμεσολάβουν παρά τω Αλεξάνδρω αι Δυνάμεις, το παν εθυσιάζετο εις διατήρησιν της ειρήνης, και η αλαζών Πύλη υλάκτει. Αλλ' αφ' ού ο νέος αυτοκράτωρ εκήρυξεν ότι απέρριπτε πάσαν ξένην μεσολάβησιν, και ότι διά της μαχαίρας είχεν απόφασιν να ικανοποιηθή, υπήκουσεν η Πύλης όλη έντρομος, και τας ηγεμονείας εις την προ του 1821 κατάστασιν υπεσχέθη να επαναφέρη εντός της προθεσμίας των έξ εβδομάδων και μετ' ολίγον επανέφερε, και τους αντιπροσώπους της Σερβίας απέλυσε, και πληρεξουσίους εις Ακερμάνην, πόλιν ρωσσικήν, έστειλε, και συνθήκην οποίαν υπηγόρευσεν ο αντίπαλός της υπέγραψε. Τοιαύτην οδόν βαδίσας ο νέος αυτοκράτωρ κατώρθωσε διά μιας ό,τι εις μάτην ηγωνίσθησαν δι' όλης πενταετίας να κατορθώσωσιν ο γλυκύς προκάτοχός του και αι μεσιτεύουσαι Δυνάμεις.
Η δε Αγγλία, αν και απέρριψε την περί της προστασίας πράξιν, δεν έπαυσε καταβάλλουσα πάσαν φροντίδα εις ειρήνευσιν της Ελλάδος. Απεχωρίσθη των εν Πετρουπόλει συνδιαλέξεων επί του ελληνικού ζητήματος, ως προείρηται, επί λόγω ότι ουδ' ητήσατό τις των αντιφερομένων ουδ' εδέχετο την επί συμβιβασμώ παρέμβασίν της· αλλ', αφ' ού η Ελλάς επεκαλέσθη την προστασίαν της, εθεώρησεν ότι έλαβεν εύλογον αφορμήν εις επανάληψιν των μετά της Ρωσσίας διακοπεισών επί του ζητήματος τούτου διαλέξεών της, και επί της εις τον θρόνον αναβάσεως του Νικολάου απέστειλε τον Βελλιγκτώνα, ίνα τον συγχαρή και συνδιαλεχθή· απέστειλε και τον Στρατφόρδον Κάννιγγα πρέσβυν εις Κωνσταντινούπολιν.
Προθέμενος ο πρέσβυς ούτος να μάθη τι εβουλεύοντο οι Έλληνες περί του μελετωμένου συμβιβασμού, κατήρεν επί του διάπλου αντικρύ της Ύδρας, λήγοντος του δεκεμβρίου (1825), όπου είδεν εν πρώτοις τον Μιαούλην και τον Τομπάζην ως ιδιώτας, και μετ' αυτούς τον Μαυροκορδάτον και τον Ζωγράφον, σταλέντας παρά της κυβερνήσεως. Αφ' ού δ' εγένετο μεταξύ αυτών πολύς λόγος ανεπισήμως περί συμβιβασμού βάσιν έχοντος την αυτονομίαν της Ελλάδος και απλήν υποτέλειαν εις την Πύλην, απέπλευσεν εις Κωνσταντινούπολιν, όπου έτυχε λαμπράς αλλ' όχι και φιλικής υποδοχής· δεν επρότεινε δε τι κατ' αρχάς περί Ελλάδος, διότι η Πύλη έλεγε παρρησία ότι «ουδεμία ξένη μεσιτεία μεταξύ δεσπότου και ραγιάδων ήτο δεκτή, και ουδεμία παρέμβασις ανεκτή»· ουδ' επείθετο, ότι η Αγγλία επροτίθετο· κυρίως διά του ελλληνοτουρκικού συμβιβασμού να την προφυλάξη του επικειμένου ρωσσικού πολέμου.
Αλλ', εν ώ αύτη εδυστρόπει, ο Βελλιγκτών ηύρε πρόθυμον τον νέον αυτοκράτορα εις αναλαβήν των επί του προκατόχου του διακοπεισών επί του τουρκοελληνικού ζητήματος αγγλορρωσικών συνδιαλέξεων, και εις θερμήν σύμπραξιν προς ειρήνευσιν και οριστικήν αποκατάστασιν της Ελλάδος. «Αν αρχίσωμεν, πρέπει και να τελειώσωμεν», απεκρίθη ο αυτοκράτωρ προς τον προτείναντα την ειρήνευσιν Βελλιγκτώνα. Υπό τον όρον τούτον υπέγραψαν αι δύο αυλαί την 23 μαρτίου πρωτόκολλον διαλαμβάνον τα εξής.
«Να εξαρτάται η Ελλάς από της οθωμανικής αυτοκρατορίας υπό ετήσιον φόρον.
«Να διοικήται υπό Αρχών της εκλογής της, συνευδοκούσης εις την εκλογήν αυτών και της Πύλης.
«Να απολαμβάνη, πάσαν θρησκευτικήν και εμπορικήν ελευθερίαν και πλήρη εσωτερικήν αυτονομίαν.
«Να πωλήσωσιν οι κάτοικοι της Ελλάδος Τούρκοι τας ιδιοκτησίας των, και να εγκαταλείψωσι την γην εκείνην».
Διά της αυτής πράξεως απεποιούντο αι δύο Δυνάμεις πάντα ιδιοτελή σκοπόν και επειδή το ελληνικόν ζήτημα ούτε αγγλικόν ήτον ούτε ρωσσικόν, αλλ' ευρωπαϊκόν, ζήτημα ανάγκης και όχι προαιρέσεως, θυσιών και όχι ωφελειών, συνυπεσχέθησαν να ζητήσωσιν επί τοις αυτοίς όροις την σύμπραξιν και των άλλων μεγάλων Δυνάμεων. Ουδαμώς διέφερε το πρωτόκολλον τούτο, ως προς τους πολιτικούς όρους, του προ διετίας υποβληθέντος και μη παραδεχθέντος ρωσσικού σχεδίου. Αν δ' εγίνετο έκτοτε δεκτόν, θα επρολαμβάνοντο τόσα παθήματα της εις πυρ και σίδηρον εγκαταλειφθείσης εν τω μεταξύ τούτω ανθρωπότητος. Και ταύτα μεν τα περί Ελλάδος εξωτερικώς τω καιρώ εκείνω· εσωτερικώς δε είχαν ούτω.
Πανάκειαν των δεινών της πατρίδος υπελάμβαναν οι πλείστοι των Ελλήνων τας εθνικάς συνελεύσεις των, οι δε ειδημονέστεροι τας εθεώρουν ευσχήμους τρόπους μεταπτώσεως της εξουσίας. Επεκαλούντο οι αντάρται την συγκρότησιν της εθνικής συνελεύσεως εις επάνοδόν των δι' αυτής εις τα πράγματα· την απεποιούντο δε οι εν τοις πράγμασιν εις διατήρησιν της εξουσίας. Αλλά κατά τας παρούσας περιστάσεις η συγκρότησίς της ήτο τω όντι αναγκαία, διότι ο μέγας κίνδυνος της πατρίδος απήτει μεταρρύθμισιν του πολιτικού συστήματος, και κυβέρνησιν έχουσαν νόμιμον δύναμιν να διαπραγματευθή εξωτερικώς τα προς σωτηρίαν. Η Αγγλία, μη δεχθείσα τα της προστασίας, ως παραίτια αδικαιολογήτου πολέμου αυτής και της Πύλης, έσπευσε να προσφέρη την ειρηνικήν μεσιτείαν της, και η Ελλάς, κινδυνεύουσα να εξοντωθή, ηναγκάζετο να την δεχθή· αλλά δεν εδύνατο βεβαίως ποτέ διά της ειρηνικής ταύτης μεσολαβήσεως να ελπίση πλήρη και τελείαν ανεξαρτησίαν. Η μεσιτεία στηρίζεται επί αμοιβαία των δεδομένων αυτήν παραχωρήσει. Την αρχήν ταύτην έθεσεν, ως είδαμεν, ο Κάννιγγ ως βάσιν, και επί τη βάσει ταύτη επρότεινε την μεσιτείαν της κυβερνήσεώς του· αλλά το σύνταγμα της Ελλάδος ήτον ως προς τούτο αδυσώπητον· μόνη εθνική συνέλευσις εδύνατο να μεταποιήση τον εν πλήρει ενεργεία θεμελιώδη νόμον. Ώρισε και η εν Άστρει συνέλευσις την συγκρότησιν τρίτης συνελεύσεως μετά διετίαν προς αναθεώρησιν του συντάγματος. Διά τον διττόν τούτον λόγον, η κυβέρνησις δι' εγκυκλίου της 25 σεπτεμβρίου εκάλεσε τας επαρχίας να εκλέξωσι διπλασίους του αριθμού των βουλευτών πληρεξουσίους και αποστείλωσιν αυτούς εις Ναύπλιον, ή όπου αλλού εκρίνετο εύλογον προς έναρξιν εργασιών εθνικής συνελεύσεως κατά την 25 δεκεμβρίου. Η προθεσμία παρήλθε, και οι πληρεξούσιοι δεν εφάνησαν· εκλήθησαν και εκ δευτέρου, αρχομένου του ιανουαρίου του 1820 εις Μέγαρα· αλλ' οι πληρεξούσιοι, επιρρεαζόμενοι υπό των υπερισχυόντων Πελοποννησίων μάλλον ή υπό της κυβερνήσεως, συνήλθαν εις Επίδαυρον, όπου είχε συγκροτηθή η πρώτη εθνική συνέλευσις.
Θερμήν έδειξαν προθυμίαν εις παραδοχήν της αγγλικής μεσιτείας οι προ μικρού πρώτοι υπογράψαντες και ενεργήσαντες τα περί της αγγλικής προστασίας Πελοποννήσιοι, και ησχολήθησαν σπουδαίως εις άρσιν παντός προσκόμματος· αλλά μέγα πρόσκομμα εφαίνετο η πολιτική των περί τον Κωλέττην, αγωνιζομένων εις ανύψωσιν της Αυρηλιανής δυναστείας επί του θρόνου της Ελλάδος.
Πολλήν κατέβαλαν οι αμνηστευθέντες φροντίδα ν' αποσπάσωσι τον Κωλέττην του Κουντουριώτου, επί υποσχέσει να τον παραλάβωσι συμμέτοχον της εξουσίας επί της προκειμένης συνελεύσεως, καθ’ ήν η επιρροή των προηγγέλλετο παντοδύναμος. Αντέτεινε κατ' αρχάς ο Κωλέττης· αλλά θεωρών την πτώσιν του συνάρχοντός του βεβαίαν, ενέδωκε μυστικώς εις τας εισηγήσεις των μέχρι τούδε αντιπάλων του, υπό τον όρον να συντελέσωσιν εις τον ενθρονισμόν του δευτεροτόκου υιού του δουκός της Αυρηλίας. Εκτελουμένου του σχεδίου τούτου, εματαιούντο τα της αγγλικής προστασίας τα περί πολλού παρά τοις αμνηστευθείσιν· αλλ' ούτοι, θεωρούντες ευλόγως αυτό ανεκτέλεστον, ως ουδ' αυτής της γαλλικής κυβερνήσεως, ης απητείτο η αντίληψις, συγκατατιθεμένης, συνήνεσαν, υπό τον όρον να αιτήσωσι προηγουμένως την γνώμην και συμβουλήν αυτού του δουκός περί ων επρόκειτο, προς αποφυγήν ενδεχομένης αποτυχίας. Εγκριθέντος δε του όρου τούτου, εστάλη προς τον δούκα μυστικώς αναφορά υπογραφείσα παρά των περί τον Κωλέττην καί τινων των αγγλοφρονούντων αντιπάλων του Πελοποννησίων, και φέρουσα τας εξής τέσσαρας ερωτήσεις.
Συνεχίστε την ανάγνωση στον ιστότοπο: www.hellenicaworld.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου