12 Νοεμβρίου 1943: Αρχίζει η μάχη της Λέρου

Η μάχη της Λέρου ήταν από τις σημαντικότερες μάχες που δόθηκαν μεταξύ Βρετανών και Γερμανών το φθινόπωρο του 1943 για τον έλεγχο των Δωδεκανήσων.

Το στρατηγικό πλαίσιο

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε με τους Συμμάχους. Η συμφωνία αυτή έγινε γνωστή στις 8 του μήνα. Τα Δωδεκάνησα τελούσαν υπό ιταλική κατοχή και η ιταλική συνθηκολόγηση δημιουργούσε αμέσως ένα κενό.

Οι Γερμανοί ήδη από την άνοιξη του 1943 έπαιρναν μέτρα για μια ενδεχόμενη ιταλική κατάρρευση και είχαν μία δύναμη 7.000 ανδρών στη Ρόδο, έναντι 34.000 Ιταλών, και άλλες δυνάμεις για τον σκοπό αυτό στην Κρήτη.

Γερμανικά άρματα στη Ρόδο.

Έτσι όταν στις 8 Σεπτεμβρίου ο ραδιοσταθμός του Καΐρου μετέδωσε την είδηση ότι η Ιταλία είχε παραδοθεί και προέτρεψε τους Ιταλούς στρατιώτες να αλλάξουν στρατόπεδο η Βερμάχτ εξέπεμψε την κωδική λέξη «Άξων» με την οποία ιταλικές θέσεις θα καταλαμβάνονταν και ιταλικές μονάδες θα αφοπλίζονταν και θα συλλαμβάνονταν.

Από την άλλη πλευρά και οι Βρετανοί προετοιμάζονταν από το τέλος του 1942 για μια πιθανή είσοδο στα Δωδεκάνησα με σκοπό να προσφερθούν αυτά στη συνέχεια στην Τουρκία για να επιτευχθεί η είσοδος της στον πόλεμο.

Στη Ρόδο η πολυπληθής ιταλική φρουρά αντιστάθηκε στους πολύ ολιγότερους Γερμανούς όμως στις 11 Σεπτεμβρίου η μάχη της Ρόδου έληξε με τη συνθηκολόγηση του Ιταλού κυβερνήτη του νησιού Ναύαρχου Καμπιόνι. Πιθανόν η παρουσία αριθμού γερμανικών αρμάτων και πυροβόλων εφόδου στο νησί να έπαιξε σημαντικό ρόλο.

Στην Κω δεν υπήρχαν γερμανικά στρατεύματα κι έτσι τη νύχτα 14/15 Σεπτεμβρίου οι πρώτες βρετανικές δυνάμεις κατέφθασαν στο νησί, οι οποίες ενισχύθηκαν στη συνέχεια. Στις 2 Οκτωβρίου οι Γερμανοί διενήργησαν αποβάσεις και η μάχη της Κω τέλειωσε στις 4 Οκτωβρίου με νίκη των Γερμανών.

Οι ιταλοβρετανικές δυνάμεις στη Λέρο

Ο Λουίτζι Μασκέρπα (1893-1944).

Στη Λέρο υπήρχε μία ιταλική δύναμη 7.602 ανδρών υπό τη διοίκηση του Πλοιάρχου Μασκέρπα. Η μεγάλη πλειοψηφία τους όμως άνηκε στο ναυτικό. Για την άμυνα του νησιού από τη θάλασσα υπήρχαν τρεις πυροβολαρχίες των 152 χλστ., δύο των 120 χλστ., τέσσερις των 102 χλστ., μία των 90 χλστ. και 14 των 76 χλστ. Για την άμυνα από τον αέρα υπήρχαν 87 αντιαεροπορικά πυροβόλα και πολυβόλα. Αν και ο αριθμός των όπλων είναι εντυπωσιακός λίγη μέριμνα είχε ληφθεί για την προστασία και την παραλλαγή τους. Η μόνη δύναμη που είχαν για αγώνα στο έδαφος οι Ιταλοί ήταν ένα τάγμα πεζικού και δύο λόχοι πολυβόλων.

Στις 12 Σεπτεμβρίου Βρετανοί αξιωματικοί πήγαν στη Λέρο για να διερευνήσουν τις προθέσεις του Μασκέρπα και να εξετάσουν την αμυντική οργάνωση του νησιού. Στις 13 Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί προσέφεραν στον Μασκέρπα τη δυνατότητα «έντιμης παράδοσης» αλλά αυτός αρνήθηκε. Στις 17 Σεπτεμβρίου οι πρώτοι 400 Βρετανοί στρατιώτες κατέφθασαν στο νησί. Στις 20 Σεπτεμβρίου ο Μασκέρπα προήχθη σε υποναύαρχο.

Οι βρετανικές δυνάμεις στη Λέρο έφτασαν σταδιακά τις 3.000 περίπου και στις 5 Νοεμβρίου τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Ταξίαρχου Ρόμπερτ Τίλνι. Το σχέδιο του Ταξίαρχου Τίλνι προέβλεπε άμυνα επί των ακτών για την παρεμπόδιση οποιασδήποτε απόβασης.

Οι γερμανικές δυνάμεις

Οι Γερμανοί αφού εξασφάλισαν τη Ρόδο και την Κω στράφηκαν στη Λέρο. Αν και απολάμβαναν πλήρη υπεροχή στον αέρα τα ναυτικά τους μέσα ήταν περιορισμένα και χρειάστηκαν κάποιο χρόνο για να τα συγκεντρώσουν. Από τις 26 Σεπτεμβρίου άρχισε εντατικός εναέριος βομβαρδισμός της Λέρου που όμως δεν εμπόδισε άλλους 1.280 Βρετανούς να αφιχθούν στο νησί.

Το γερμανικό σχέδιο επίθεσης είχε το κωδικό όνομα «Επιχείρηση Ταϊφούν» και οι δυνάμεις που θα έκανα την επίθεση περιλάμβαναν: 4 Τάγματα Πεζικού, ενισχυμένα με τμήματα ελαφρού Πυροβολικού και Μηχανικού. Υπήρχε επίσης ένα Τάγμα Καταδρομέων, ένας Λόχος Αλεξιπτωτιστών και ένας Λόχος Αμφίβιων Καταδρομέων της επίλεκτης Μεραρχίας «Μπράντενμπουργκ». Τέλος, μεταφέρθηκε και ένα τάγμα αλεξιπτωτιστών από την Ιταλία. Διοικητής της επιχείρησης ήταν ο Αντιστράτηγος Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλερ.

Για τη θαλάσσια μεταφορά των δυνάμεων συγκροτήθηκε στόλος που αποτελούνταν από 5 επιβατικά του ναυτικού δυνατότητας μεταφοράς 150-170 ανδρών το καθένα, 13 αποβατικά του μηχανικού μεταφορικής ικανότητας 70 ανδρών, 5 φορτηγίδες Ζιμπέλ για μεταφορά υλικών και 9 ταχύπλοα ικανότητας μεταφοράς 30 ανδρών.

Η επίθεση, 12 Νοεμβρίου

Ξημερώματα της 12ης Νοεμβρίου τα γερμανικά πλοία εμφανίστηκαν στις ακτές της Λέρου. Σύμφωνα με το σχέδιο οι Γερμανοί στρατιώτες θα αποβιβάζονταν συγχρόνως σε τρία σημεία στην ανατολική πλευρά του νησιού και σε ένα στη δυτική. Είχαν επιλεγεί ακτές βραχώδεις τόσο για την αποφυγή ναρκοπεδίων όσο και για τον αιφνιδιασμό των αμυνομένων. Στο στενότερο σημείο της Λέρου, στην περιοχή του υψώματος Ράχη, το σχέδιο προέβλεπε τη ρίψη αλεξιπτωτιστών, που θα απέκοπταν το νησί στα δύο και θα συνένωναν το ανατολικό με το δυτικό προγεφύρωμα. Μετά την κατάληψη του βόρειου τμήματος της Λέρου, θα ακολουθούσε η προσβολή του νοτίου τμήματος.

Όμως το τάγμα που επρόκειτο να αποβιβαστεί στα δυτικά δέχτηκε σφοδρά πυρά πυροβολικού και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Κάλυμνο. Εξαιτίας της αποτυχίας των γερμανικών δυνάμεων να αποβιβαστούν στη δυτική πλευρά της Λέρου, δεν έγινε και η ρίψη αλεξιπτωτιστών στο κέντρο του νησιού, που θα συνέδεαν τα δύο προγεφυρώματα και οι Γερμανοί στρατιώτες στα ανατολικά αναγκάστηκαν να αντιμετωπίσουν το σύνολο των δυνάμεων των αμυνόμενων.

             Γερμανοί αλεξιπτωτιστές επιβιβάζονται σε αεροσκάφη στην Κρήτη για να πέσουν στη Λέρο.

Γύρω στις 06:30 το πρωί της 12ης Νοεμβρίου τα τρία γερμανικά τάγματα αποβιβάστηκαν στην ανατολική πλευρά της Λέρου. Ένα άλλο τάγμα στον βορρά, δεχόμενο πυρά από τις ιταλικές πυροβολαρχίες της περιοχής αναγκάστηκε να καταφύγει στο Φαρμακονήσι. Ένα δεύτερο γερμανικό τάγμα, υπό τον ταγματάρχη φον Ζάλντερν, κατάφερε αρχικά να αποβιβαστεί στον όρμο του Κρυφού, και το απόγευμα της ίδιας μέρας και ύστερα από συνεχείς συγκρούσεις, να καταλάβει το ύψωμα Κλειδί, που έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, καθώς συνδέει το βόρειο με το νότιο τμήμα της Λέρου. Στη νότια πλευρά του κόλπου των Αλίντων αποβιβάστηκε ο λόχος των Αμφίβιων Καταδρομέων «Μπραντενμπούργκερ», οι άνδρες του οποίου τελικά κατάφεραν να καταλάβουν κατά το ήμισυ τις εγκαταστάσεις της βαριάς πυροβολαρχίας «Λάγκο». Τέλος, γύρω στις 13:30 αλεξιπτωτιστές, των οποίων η πρωινή ρίψη είχε αναβληθεί λόγω της αποτυχημένης απόπειρας απόβασης στη δυτική πλευρά του νησιού, ερρίφθησαν στη Ράχη και με την κίνηση αυτή, που αιφνιδίασε τις ιταλικές δυνάμεις, κόπηκε η Λέρος στα δύο.

13 Νοεμβρίου

Την επόμενη ημέρα, οι Αμφίβιοι Καταδρομείς «Μπραντενμπούργκερ» ενισχύθηκαν με ένα Λόχο Πεζικού και κατάφεραν να καταλάβουν το σύνολο της πυροβολαρχίας «Λάγκο». Επίσης το τάγμα, το οποίο την προηγουμένη δεν είχε μπορέσει να αποβιβαστεί στη δυτική πλευρά του νησιού, στην περιοχή Γούρνα, αποβιβάστηκε τελικά στην Άνω Ζύμη στην ανατολική Λέρο και ενίσχυσε το προγεφύρωμα στα βόρεια του κόλπου των Αλίντων. Τις μεταφορές αυτές των γερμανικών στρατευμάτων δεν μπόρεσαν να τις εμποδίσουν τα βρετανικά πλοία, καθώς στη διάρκεια της νύχτας ύστερα από επίθεση της γερμανικής αεροπορίας εναντίον μιας μοίρας του βρετανικού στόλου, βυθίστηκε ένα αντιτορπιλικό και η μοίρα αυτή αναγκάστηκε να απομακρυνθεί.

14 Νοεμβρίου

Γύρω στις δύο το πρωί, ξεκίνησε βρετανική αντεπίθεση για την ανακατάληψη του Πιτυκίου, που όμως δεν απέδωσε καθώς οι Γερμανοί προέβαλαν ισχυρή άμυνα και τελικά οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, έχοντας υποστεί βαριές απώλειες. Αντίστοιχα αποκρούστηκε και η βρετανική επίθεση για την κατάληψη του Μεροβιγλίου. Πιο επιτυχής ήταν η βρετανική επίθεση κατά του Κλειδίου που οδήγησε στην ανακατάληψή του.

15 Νοεμβρίου

Νωρίς το πρωί της 15ης Νοεμβρίου και ενώ η τύχη της Λέρου είχε αρχίσει να προδιαγράφεται, αφού οι γερμανικές δυνάμεις ενισχύονταν συνεχώς ενώ οι βρετανο-ιταλικές είχαν μειωθεί αισθητά και οι αντεπιθέσεις τους σε διάφορα σημεία του νησιού δεν είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα, ξεκίνησε νέα βρετανική αντεπίθεση κατά της Ράχης. Και αυτή η αντεπίθεση απέτυχε λόγω έλλειψης συντονισμού των βρετανό-ιταλικών δυνάμεων αλλά και εξαιτίας της έντονης αντίδρασης των Γερμανών. Αυτή ήταν η τελευταία βρετανική αντεπίθεση στην προσπάθεια αλλαγής της πορείας της μάχης. Στο Πιτύκι οι «Μπραντενμπούργκερ» επιτέθηκαν κατά του Κάστρου των Ιπποτών και το κατέλαβαν τις πρώτες απογευματινές ώρες, ενώ άλλες γερμανικές δυνάμεις κατευθύνθηκαν προς τον Πλάτανο, επιτυγχάνοντας την ενοποίηση όλων των γερμανικών προγεφυρωμάτων.

16 Νοεμβρίου

Η παράδοση του Τίλνι στον Φρίντριχ-Βίλχελμ Μύλερ.

Στις 16 Νοεμβρίου, κατά τις τρεις το μεσημέρι και ενώ είχε προηγηθεί επίθεση των Γερμανών στο Μεροβίγλι, γερμανικές δυνάμεις, αφού εξουδετέρωσαν βρετανικές εστίες αντίστασης, έφτασαν έξω από το βρετανικό στρατηγείο και με την απειλή ανατίναξής του ανάγκασαν τον ταξίαρχο Τίλνι να παραδοθεί. Με αυτήν την κίνηση τερματίστηκε η μάχη της Λέρου.

Απώλειες

Στη διάρκεια των τεσσάρων ημερών που κράτησε η μάχη οι Βρετανοί είχαν 200 νεκρούς, οι Ιταλοί περίπου 230 και οι Γερμανοί 246. Επίσης υπήρξαν 280 τραυματίες Βρετανοί και 677 Γερμανοί, οι δε Γερμανοί είχαν και 162 αγνοούμενους.

ΠΗΓΗ http://www.armynow.net