Οι μαγκιές κομμένες, Ταγίπ…

Του Κώστα Στούπα - capital.gr

Το δημοψήφισμα στην Τουρκία φαίνεται πως θα δημιουργήσει στη γείτονα περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυσε.  Κατέδειξε κατ’ αρχήν πως η χώρα είναι βαθιά διαιρεμένη, όπως και πολλές άλλες αυτήν την περίοδο, σύμφωνα με δημοψηφίσματα και εκλογικά αποτελέσματα.

Το γεγονός πως ξένοι παρατηρητές και τουρκική αντιπολίτευση μιλάνε για νοθεία καθιστά την οριακή νίκη του ΝΑΙ στη συνταγματική μεταρρύθμιση που θα δώσει υπερεξουσίες στον Πρόεδρο έωλη.

Ο Ταγίπ Ερντογάν, εν αντιθέσει με το πραξικόπημα πέρυσι το καλοκαίρι από το οποίο βγήκε ενισχυμένος, εξέρχεται πληγωμένος από το δημοψήφισμα.

Τα κόμματα που υποστήριξαν το ΝΑΙ στις τελευταίες εκλογές άθροισαν πάνω από το 60% ενώ το ΝΑΙ μετά..."βίας" ξεπέρασε το 50%.

Η Τουρκία βυθίζεται σε ένα χάος περιφερειακής ρευστότητας, εσωτερικής πολιτικής έντασης και οικονομικής αστάθειας.

Ο Ερντογάν προσπαθεί να αναπροσατολίσει την κατεύθυνση που έδωσε στην Τουρκία ο Κεμάλ Ατατούρκ και το κίνημα των νεότουρκων μετά την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η Ελλάδα και τα περισσότερα βαλκανικά κράτη, όπως και εκείνα της Μέσης Ανατολής, είναι αποτέλεσμα της οθωμανικής παρακμής.  Οι εξελίξεις στην Τουρκία αποκλείεται να μην δρομολογήσουν ευρύτερες επιπτώσεις σε όλην την περιοχή.

Εν αρχή η οικονομία...

Οι εξελίξεις αυτές έχουν σαν αιτία κάποιες οικονομικές διεργασίες αλλά λειτουργώντας αμφίδρομα προκαλούν αντίκτυπο στην τουρκική οικονομία, όπου τα κακά "μαντάτα" έχουν αρχίσει και εμφανίζονται εδώ και αρκετό καιρό.

Η τουρκική λίρα μόνο το τελευταίο δωδεκάμηνο έχει χάσει το 30% της αξίας της. Οι απώλειες είναι συντριπτικές τα τελευταία χρόνια. Το 2012 π.χ. η ισοτιμία απέναντι στο δολάριο ήταν 1,6 λίρες προς 1 δολάριο. Το 2014 ήταν 2 λίρες προς 1 δολάριο. Σήμερα η ισοτιμία φτάνει τις 3,7 λίρες στο δολάριο. Οι απώλειες  πλησιάζουν το 60%.

Για να αντιληφθεί κάποιος τα μεγέθη, το μέσο εισόδημα των Ελλήνων με βάση τη μεταβολή του ΑΕΠ μετά τη χρεοκοπία του 2010 έχει μειωθεί κατά 25%. Οι Τούρκοι έχουν χάσει 30% της αγοραστικής τους δύναμης μόνο τον τελευταίο χρόνο. Αν υπολογίσει κάποιος πως τους τελευταίους 12 μήνες η τιμή του πετρελαίου έχει αυξηθεί κατά 25% και η τιμή του φυσικού αερίου κατά 50%, το τουρκικό νοικοκυριό χρειάζεται σχεδόν διπλάσιες τουρκικές λίρες για να ζεσταθεί και να μετακινηθεί.

Ο τουρισμός, που αποτελεί και στην Τουρκία σημαντικό πόρο εισροής εσόδων, το 2016 γονάτισε καθώς από 40 εκατ. επισκέπτες το 2015 πέρυσι  έπεσαν  στα 25 εκατ. επισκέπτες.  Οι αφίξεις επισκεπτών στην Τουρκία από 10,6 εκατ. το 2000 το 2014 και το 2015 είχαν φτάσει τα 40 εκατ. Στην Ελλάδα αντίστοιχα από 13 εκατ. το 2000 πέρυσι φτάσαμε τα 25 εκατ. επίσης.

Η Τουρκία δεν έχει μεγάλο χρέος αλλά ένα μεγάλο μέρος αυτού που έχει είναι σε δολάρια ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει πως με την υποτίμηση το χρέος αυξάνεται.  Η αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους μειώνει τη ρευστότητα που μπορεί να κινηθεί προς την ιδιωτική οικονομία. Ανάλογα προβλήματα έχουν και οι τουρκικές επιχειρήσεις που αγοράζουν πρώτες ύλες σε δολάρια ή ευρώ αλλά δεν εξάγουν προϊόντα.

Η τεράστια ανάπτυξη που είχε παρουσιάσει η Τουρκία την περασμένη δεκαετία είχε αυξήσει τις υποχρεώσεις των τουρκικών επιχειρήσεων σε ξένο νόμισμα οι οποίες υπολογίζονται σε 210 δισ. δολάρια. Το χρέος αυτό τώρα έχει μετατραπεί σε βρόχο για την τουρκική οικονομία.

Από τα 430 δισ. δολάρια εξωτερικού τουρκικού χρέους τα 95 δισ. δολάρια λήγουν και πρέπει να αντικατασταθούν τους επόμενους 12 μήνες.

Η Ελλάδα το 2010 για το μισό από αυτό το ποσό, αποκλείστηκε από τις αγορές και για να μην χρεοκοπήσει μπήκε σε μνημονιακή επιτροπεία.

Η ροή άμεσων ξένων επενδύσεων το 2016 προς την Τουρκία μειώθηκε κατά 44,3% σε σχέση με το 2015. 

Η κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας προκειμένου να στηρίξει την τουρκική λίρα τους πρώτους μήνες του 2017 έχει ξοδέψει αρκετά δισ. ξένου συναλλάγματος.

Ήδη, από πέρυσι η Moody’s και Standard & Poor’s  έχουν υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της Τουρκίας σε "junk".

Αρκετοί αναλυτές εκτιμούν πως φέτος η Τουρκία μπορεί να αντιμετωπίσει μια σοβαρή  οικονομική κατάρρευση. Κάτι τέτοιο θα επιδεινώσει περαιτέρω την πολιτική αστάθεια και την ασφάλεια της χώρας στο εσωτερικό και το εξωτερικό.

Ο Ταγίπ Ερντογάν έγινε κυρίαρχος του πολιτικού σκηνικού στη γείτονα επειδή έβγαλε τη χώρα από την οικονομική κρίση και έδιωξε το ΔΝΤ. Η βύθιση της χώρας εκ νέου σε μια οικονομική κρίση θα κάψει το ισχυρότερο χαρτί της πολιτικής του κυριαρχίας.

Η Ελλάδα...

Η Ελλάδα δεν φαίνεται να απειλείται άμεσα από την περίοδο αστάθειας στην οποία έχει εισέλθει η γειτονική χώρα καθώς η Τουρκία έχει πολλά μέτωπα ανοιχτά, ιδίως στα νοτιοανατολικά της σύνορα.

Η Ελλάδα κινδυνεύει μόνο από την απουσία σοβαρής εθνικής στρατηγικής που θα της εξασφαλίσει να μην καταστεί πεδίο εξαγωγής της κρίσης. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα με τις ανεξέλεγκτες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές οι οποίες αναμένεται να ενταθούν και λόγω της τουρκικής κρίσης.

Το βασικό μας πρόβλημα παραμένει πως βαθιά "ύπνωση" λαού και πολιτικής ηγεσίας και η ένδεια ρεαλιστικής επαφής με την πραγματικότητα  της τελευταίας. Όλα αυτά σε μια περίοδο που ο κόσμος  κάθε μέρα γίνεται πιο ανασφαλής και ρευστός. Η περίοδος μοιάζει με εκείνη πριν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο όταν η αποχαύνωση από την ευημερία δεν επέτρεπε σε κανέναν να αξιολογήσει τι θα ακολουθούσε.

Να τρομάξει μόνο μπορεί κάποιος όταν π.χ. ακούει τον αναπληρωτή υπουργό Εθνικής Άμυνας να διατυπώνει τους υπάρχοντες συσχετισμούς δυνάμεων με την έκφραση πως: "Δεν είναι προς το όφελος της Τουρκίας να δείξει εθνική μαγκιά..".

Η έκφραση "εθνική μαγκιά" είναι μια έκφραση από το λεξιλογίου του περιθωριακού και λούμπεν αριστερισμού. Η εκφορά της από επίσημα χείλη προβληματίζει για τους γνωσιακούς ορίζοντες όσων σκέφτονται με τέτοιες λέξεις και λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις.

Και να μην θέλεις ανησυχείς...