«Όχι μόνο έχασε ο Ερντογάν αλλά και έσκαψε τον λάκκο του!»

O αιρετικός Έλληνας τουρκολόγος Δημήτρης Κιτσίκης μιλάει στο LIFO.gr:

Ονομαστός ιστορικός, τουρκολόγος και διεθνολόγος καθώς επίσης φιλόσοφος, ποιητής και συγγραφέας γνωστός τόσο για την ευρυμάθεια όσο και για τις ιδιόρρυθμες απόψεις του που αμφισβήτησαν σε μεγάλο βαθμό την "κατεστημένη" ιστοριογραφία και δημιούργησαν ένθερμους φίλους καθώς κι αντιπάλους κατά μήκος όλου του πολιτικού φάσματος σε Ελλάδα και Τουρκία, ο 81χρονος σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οτάβα και μέλος της καναδικής Ακαδημίας γνωρίζει όσο λίγοι άνθρωποι εκτός Τουρκίας την τουρκική πραγματικότητα και μάλιστα από πρώτο χέρι. 

Ταξίδευε άλλωστε συχνά στη γείτονα, σε πανεπιστήμια της οποίας δίδαξε κιόλας επί σειρά ετών, ενώ είχε αναπτύξει προσωπική σχέση με δύο πρώην πρωθυπουργούς, τους Τουργκούτ Οζάλ και Μεσούτ Γιλμάζ. 

Είναι, επιπλέον, εξέχον μέλος της Αδελφότητας Χιζμέτ που ίδρυσε ο Φετουλάχ Γκιουλέν, ο εξόριστος στις ΗΠΑ σούφι ιμάμης τον οποίο ο Ερντογάν κατονόμασε ως υποκινητή του πρόσφατου πραξικοπήματος. Σίγουρα, οπότε, αξίζει να ακούσουμε τι έχει να πει σχετικά με όλα αυτά.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ...

—Τί ακριβῶς συμβαίνει στὴν γείτονα αὐτὸν τὸν καιρὸ σύμφωνα μὲ τὴν ἐκτίμησή σας; «Ἐνίκησε» ἤ «ἔχασε» μακροπρόθεσμα ὁ Ἔρντογαν μετὰ τὴν ἀποτυχημένη ἀπόπειρα πραξικοπήματος καὶ ποῖες οἱ αἰτίες ποὺ εξεδηλώθη αὐτό;

Ὄχι μόνον ἔχασε ὁ Ἔρντογαν ἀλλὰ καὶ ἔσκαψε τὸν λάκκο του. Οὐδεὶς δύναται νὰ ἀντισταθῇ στὶς ΗΠΑ παρὰ μόνον ἐὰν ἐξασφαλίσῃ τὴν ὑποστήριξη ἄλλης Μεγάλης Δυνάμεως, βασικὰ τῆς Ῥωσίας σήμερα. Καὶ οἱ ΗΠΑ εἶναι αὐτὲς ποὺ ὑποκίνησαν τὸ πραξικόπημα ἐνῷ ἡ Ῥωσία δὲν εἶναι διατεθειμένη νὰ προχωρήσῃ πέραν ἑνὸς σημείου, δυσαρεστῶντας τὶς ΗΠΑ μὲ τὶς ὁποῖες διαπραγματεύεται μία Νέα Γιάλτα.

—Ὑπάρχει περίπτωση νὰ ἦταν «στημένο», ὅπως ἐπιμένουν οἱ συνωμοσιολόγοι; Ὑπάρχουν στοιχεῖα ποὺ νὰ τὸ —δικαιολογοῦν –κι ἀκόμα, δὲν θὰ ἦτο πολύ ῥιψοκίνδυνο ὡς πρὸς τὴν ἐκβασή του ἕνα τέτοιο σχέδιο;

Τὸ πραξικόπημα εἶχε ὀργανωθῆ ἀπὸ τὶς ΗΠΑ γιὰ νὰ ἐκδηλωθῆ τὸν Σεπτέμβριο μὲ τὴν δολοφονία τοῦ Ἔρντογαν καὶ τὴν ἀνάληψη τῆς ἐξουσίας ἀπὸ τὸ κοινοβουλευτικὸ κόμμα MHP, μετριοπαθὲς φασιστικό, ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῆς κυρίας Meral Akşener. Ὁ Ἔρντογαν τὸ ἔμαθε καὶ τὸ ὑπεχρέωσε νὰ ἐκδηλωθῇ τὸν Ἰούλιο ὡς ψευδοπραξικόπημα. Ἐν μέσῳ τρομοκρατικῆς ἐρντογανικῆς ἀτμόσφαιρας, τώρα, τὰ ἀντιπολιτευτικὰ κόμματα, MHP καὶ CHP, μαζὶ μὲ τὰ ΜΜΕ προσπαθοῦν νὰ κολλήσουν στὸ πλευρὸ τοῦ Ἔρντογαν, λέγοντας ὅτι δῆθεν ὁ Ἔρντογαν ἔσωσε τὴν δημοκρατία, γιὰ νὰ μὴν ὑποστοῦν διώξεις καὶ νὰ κρατήσουν τὶς δυνάμεις τους γιὰ μία ἑπόμενη ἀναμέτρηση.

—Γεγονὸς εἶναι ὅτι ὁ Τοῦρκος πρόεδρος πάει πιὰ γιά «Ἀπόλυτος Ἄρχων». Πῶς ἐξηγεῖτε τὴν ὁλοένα αὐταρχικώτερη στροφή του, ποῖες δυνάμεις ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Τουρκίας τὸν στηρίζουν καὶ ποῦ θεωρεῖτε ὅτι αποσκοπεῖ;

Ὁ Ἔρντογὰν ὑπῆρξε ἐξ ἀρχῆς μέλος τῆς αἰγυπτιακῆς ἀδελφότητος τῶν Ἀδελφῶν Μουσουλμάνων. Ἀλλὰ τὸ ἔκρυβε. Ἐπαρουσιάζετο ἁπλῶς ὡς μετριοπαθὴς ἰσλαμιστὴς καὶ πνευματικὸ παιδὶ τοῦ σούφη ἀνεξίθρησκου σουννίτου Φετουλλὰχ Γκϋλέν. Ἐξεφρασμένος στόχος καὶ τῶν δύο ἦταν ἡ ἐπάνοδος στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία τῆς πρώτης περιόδου, αὐτῆς τοῦ φιλοαλεβήδου Πορθητοῦ Μωάμεθ τοῦ ΙΕ΄αἰῶνος καὶ ὄχι τοῦ φανατικοῦ σφαγέως τῶν Ἀλεβήδων Γιαβοὺζ Σελὶμ τοῦ ΙΣΤ΄αἰῶνος. Πάντοτε ὑπῆρχαν δύο μορφὲς Ὀθωμανίας: τὸ ἐκκοσμικευμένο τῶν κοσμικῶν νόμων κανούν, καὶ τὸ θρησκευτικὸ φανατικὸ τοῦ θρησκευτικοῦ νόμου τῆς σαρία.Ὁ Γκϋλὲν ἐκφράζει τὴν πρώτη μορφὴ, ἐνῷ ὁ Ἔρντογαν ἔκρυβε ὅτι ἐξέφραζε τὴν δεύτερη μορφή.

—Τί σημαίνει συμβολικὰ ὁ δημόσιος ἐξευτελισμὸς τῆς κυρίαρχης ἕως τώρα «τάξης» καὶ συνεκτικῆς της δύναμης, τοῦ στρατοῦ; Καὶ ἔχει ὅντως εἰπῆ ὁ κεμαλισμὸς ποὺ μέσῳ αὐτοῦ, κυρίως, ἐκφράζεται, τὴν τελευταία του λέξη;

Ὁ Κεμὰλ ἀπεχθάνετο τὸ Ἰσλὰμ καὶ γιὰ νὰ ἐκσυγχρονίσῃ δυτικοποιῶντας τὴν χώρα του, ἐβίασε βάναυσα τὰ θρησκευτικὰ αἰσθήματα τοῦ τουρκικοῦ λαοῦ. Ἦταν ἀναπόφευκτο κάποια στιγμὴ νὰ ἐπανέλθῃ ἡ θρησκεία ὡς μπούμερανγκ. Ὁ στρατός, ὡς ἀκραιφνῶς κεμαλικός, ἦταν οὐσιαστικὰ ἄθεος, κάτι ποὺ εἶναι ἀναχρονιστικὸ στὸν ΚΑ΄αἰῶνα, ὅπως τὸ εἶχε ἤδη παρατηρήσει ὁ Ἀντρὲ Μαλρὼ στὴν δεκαετία τοῦ 1960, ὅταν εἶχε σωστὰ προβλέψει ὅτι ὁ ΚΑ΄αἰὼν θὰ ἦτο θρησκευτικός. Ἀλλὰ τεραστία εἶναι ἡ διαφορὰ μεταξὺ τοῦ μετριοπαθοῦς σούφη Γκϋλὲν καὶ τοῦ φανατικοῦ ἰσλαμιστοῦ τύπου ISIS τοῦ Ἔρντογαν. Ὁ στρατὸς ὡς ἀκραιφνῶς κεμαλικὸς ἀποκλείεται νὰ ἐπανέλθῃ στὴν ἐξουσία μὲ τὴν παλιά του νοοτροπία.

—Ποῖες εἶναι οἱ κυριώτερες δυνάμεις ποὺ ἀντιμάχονται σήμερα στὴν τουρκικὴ κοινωνία;

Ὑπάρχουν βασικὰ δύο Τουρκίες: δυτικὰ καὶ ἀνατολικὰ τῆς Ἀγκύρας. Στὴν Δυτικὴ Τουρκία ὑπερισχύουν ἡ ἀστικὴ καὶ ἡ ἐργατικὴ τάξη, θρησκευτικὰ δὲ ὁ ἀλεβισμός, στὴν Ἀνατολικὴ Τουρκία ἡ ἀγροτικὴ τάξη καὶ θρησκευτικὰ ὁ σουννισμός. Ὁ Ἔρντογαν ἀντὶ νὰ προσπαθήσῃ νὰ ἀμβλύνῃ τὶς διαφορές, μὲ τὸν θρησκευτικό του φανατισμὸ ἔσπασε τὴν Τουρκία στὴν μέση καὶ ἐδημιούγησε τὶς προϋποθέσεις γιὰ διαμελισμὸ τῆς χώρας του.

—Φέρεσθε ὡς ἔνθερμος ὑποστηρικτὴς τοῦ ἐξορίστου στὶς ΗΠΑ Φετουλάχ Γκϋλέν, τοῦ ἰμάμη ποὺ κατηγόρησε εὐθέως ὁ —Ἔρντογαν ὡς ὑποκινητὴ τῆς στάσεως. Πόσο πιστεύετε ὅτι ἰσχύει αὐτὴ ἡ καταγγελία καὶ ποία εἶναι γενικότερα ἡ ἄποψή σας γιὰ τὸν Γκϋλέν, ἰδεολογικὸ σύμμαχο κάποτε τοῦ Τούρκου προέδρου;

Οἱ ΗΠΑ, τὸ 1979, εἶχαν ὑποστῆ μία πολὺ σοβαρὴ γεωπολιτικὴ ἦττα στὸ Ἰράν, ἐπειδὴ δὲν εἶχαν προβλέψει τὴν ἐπάνοδο τοῦ Χομεϊνὶ ποὺ εὑρίσκετο ἐξόριστος στὴν Γαλλία, ὅπως εἶναι σήμερα ἐξόριστος στὶς ΗΠΑ ὁ Γκϋλέν. Τὸ 1999, ἡ Ἀμερικὴ εἶχε φυγαδεύσει τὸν Γκϋλὲν καὶ τὸν εἶχε ἐγκαταστήσει στὶς ΗΠΑ, προετοιμάζοντας κάποιαν ἡμέρα τὴν ἐπιστροφή του ὡς ἐλεγχόμενος Χομεϊνὶ ἀπὸ αὐτούς. Ἐὰν εἶχε ἐπιτύχει τὸ πραξικόπημα, τὸν Σεπτέμβριο τοῦ 2016 θὰ ἀνελάμβανε τὴν ἐξουσία ἐνδιαμέσως τὸ MHP καὶ μόνον ἀργότερα θὰ ἐπέστρεφε ὁ Γκϋλέν. Τώρα ὅμως οἱ πιθανότητες ἀμέσου ἐπιστροφῆς του αὐξάνονται. Ἐγὼ ὑπῆρξα ἐξ ἀρχῆς ὄχι ἁπλῶς ὑποστηρικτὴς ἀλλὰ σημαντικὸ μέλος τῆς ἀδελφότητος Χιζμὲτ τοῦ Γκυλὲν, ὡς ὀπαδὸς τῆς ἐπανόδου τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας πρὸς ὄφελος τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ συνεχίζω νὰ εἶμαι.

—Τί θὰ ἀπαντούσατε σὲ ὅσους ἐπίστευαν ὅτι στὴν ταχέως άναπτυσσομένη καὶ ἐκσυγχρονιζομένη Τουρκία τῶν ἡμερῶν μας δὲν θὰ ξαναβλέπαμε πραξικοπήματα, οὔτε σκηνὲς ἀγριότητος σὰν τὶς πράξεις ἀντεκδικήσεως τῶν ὀπαδῶν τοῦ AKP ἀπέναντι στοὺς στασιαστὲς φαντάρους;

Ώς ἱστορικὸς γνωρίζω τοὺς νόμους τῆς Ἱστορίας ποὺ ἔχουν καταγραφῆ ἀπὸ τὸν Μάρξ. Γνωρίζω δηλαδὴ ὅτι ὅσο ὑπάρχῃ πάλη τῶν τάξεων θὰ ὑπάρξουν αἱματηρὲς συγκρούσεις, ἀσχέτως προσωρινῆς εὐημερίας τῆς ἀστικῆς φιλελευθέρου κοινοβουλευτικῆς δικτατορίας ποὺ ὀνομάζουμε δημοκρατία, στὴν Τουρκία ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ.

—Πόσο πιθανὸς εἶναι ἕνας ἐμφύλιος, ἀκόμα κι ἕνας διαμελισμὸς στὴν γειτονικὴ χώρα καὶ τί ἀντίκτυπο θὰ ἔχῃ στὴν εὐρύτερη περιοχή;

Ἀποσχιστικὸς ἐμφύλιος εἶναι ὁ κουρδικὸς πόλεμος ἀνεξαρτησίας ὅπως ἐμφύλιοι ἀπὸ τὸ 1821 ὑπῆρξαν ὅλοι οἱ πόλεμοι ἀνεξαρτησίας τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ καὶ τῶν βαλκανικῶν λαῶν, τῶν Ἀρμενίων καὶ τὸν Ἀράβων ποὺ διεμέλισαν τὴν πολυεθνικὴ καὶ πολυθρησκευτικὴ Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, ἐμφύλιοι ποὺ ὑποκινήθηκαν ἀπὸ τὰ συμφέροντα τῶν Μεγάλων Δυνάμεων. Ὁ διαμελισμὸς τοῦ βαλκανοασιατικοῦ χώρου συνεχίζεται καὶ σήμερα καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς τοῦ Αἰγαίου.

Τὸ πραξικόπημα εἶχε ὀργανωθῆ ἀπὸ τὶς ΗΠΑ γιὰ νὰ ἐκδηλωθῆ τὸν Σεπτέμβριο μὲ τὴν δολοφονία τοῦ Ἔρντογαν καὶ τὴν ἀνάληψη τῆς ἐξουσίας ἀπὸ τὸ κοινοβουλευτικὸ κόμμα MHP, μετριοπαθὲς φασιστικό, ὑπὸ τὴν ἡγεσία τῆς κυρίας Meral Akşener. Ὁ Ἔρντογαν τὸ ἔμαθε καὶ τὸ ὑπεχρέωσε νὰ ἐκδηλωθῇ τὸν Ἰούλιο ὡς ψευδοπραξικόπημα. Ἐν μέσῳ τρομοκρατικῆς ἐρντογανικῆς ἀτμόσφαιρας, τώρα, τὰ ἀντιπολιτευτικὰ κόμματα, MHP καὶ CHP, μαζὶ μὲ τὰ ΜΜΕ προσπαθοῦν νὰ κολλήσουν στὸ πλευρὸ τοῦ Ἔρντογαν, λέγοντας ὅτι δῆθεν ὁ Ἔρντογαν ἔσωσε τὴν δημοκρατία, γιὰ νὰ μὴν ὑποστοῦν διώξεις καὶ νὰ κρατήσουν τὶς δυνάμεις τους γιὰ μία ἑπόμενη ἀναμέτρηση.

—Ὑπάρχει λέτε κάποιο συγκεκριμένο παγκόσμιο γεωπολιτικὸ παιχνίδι σὲ ἐξέλιξη στὴν «γειτονιά» μας καὶ πῶς τὸ ὁρίζετε;

Ὑπάρχει ἡ παραδοσιακὴ πολιτικὴ τῶν Μεγάλων Δυνάμεων τοῦ διαίρει καὶ βασίλευε ὅπως καὶ παλιά.

—Ἔστω καὶ ἄν ἐπικρατήσῃ ἡ σταθερότης, πῶς δρομολογοῦνται οἱ ἐξελίξεις στὶς ἑλληνοτουρκικὲς σχέσεις, τὶς σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ, τὸ κυπριακὸ καὶ τὸ κουρδικὸ ζήτημα;

Ἡ ΕΕ εἶναι παρελθόν, πρόκειται γιὰ ἕνα κινούμενο πτῶμα. Τὸ κουρδικὸ ἐξελίσσεται μὲ τὴν ὤθηση τῶν ΗΠΑ καὶ τοῦ Ἰσραὴλ σὲ ἕνα μεγάλο αὐτόνομο Κουρδιστάν. Ἡ Κύπρος ἐντάσσεται στὸ σχέδιο ἑλληνοτουρκικῆς συνομοσπονδίας. Οἱ Μεγάλες Δυνάμεις πάντα ἔπαιζαν τὴν Ἑλλάδα κατὰ τῆς Τουρκίας καὶ τ'ἀνάπαλιν, παρὰ μόνον ἐὰν ἡ ἕνωση τῶν δύο ὀχθῶν τοῦ Αἰγαίου ἀπέτρεπε τὴν κάθοδο τῆς Ῥωσίας στὴν Μεσόγειο.

—Ὅντας πρώην ἀριστερός, πῶς κρίνετε τὴν ἔντονη διχογνωμία στοὺς κόλπους τῆς ἑλληνικῆς Ἀριστερᾶς σχετικὰ μὲ τὴν παροχὴ ἤ ὄχι ἀσύλου στοὺς Τούρκους στρατιωτικοὺς ποὺ κατέφυγαν στὴν Ἀλεξανδρούπολη; Ἐσεῖς, θὰ τοὺς τὸ παρείχατε; Καὶ τί θὰ ἀπαντούσατε σὲ ἐκείνους τοὺς Ἀριστερούς ποὺ ἐθεώρησαν «λαϊκὸ ξεσηκωμό» τὴν ἀντίδραση στὸ πραξικόπημα;

Δὲν ὑπῆρξα ποτὲ ἀριστερός. Οἱ ἔννοιες δεξιός-ἀριστερὸς εἶναι ἀποκλειστικὰ ἀστικὲς ἔννοιες προερχομένες ἀπὸ τὴν Γαλλικὴ Ἐπανάσταση. Ἤμουν καὶ παραμένω κομμουνιστής, ὑποστηρικτὴς τοῦ ΚΚΕ. Τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα εἶναι ὑποκριτικὴ ἔννοια ἀστικὴ στὸ ὄνομα τῶν ὁποίων ὁ ἀστικὸς ἰμπεριαλισμὸς κάνει τὰ φοβερώτερα ἐγκλήματα, ὅπως τὴν σφαγὴ τοῦ Καντάφι ἤ τοῦ Σαντάμ. Τὸ ἄσυλο στοὺς Τούρκους ἀξιωματικοὺς εἶναι ἀποκλειστικὰ θέμα ἐξωτερικῆς πολιτικῆς. Ἡ ἀντίδραση στὸ πραξικόπημα ὑπῆρξε πράγματι λαϊκή, τοῦ λαοῦ τῶν ἰσλαμιστῶν καὶ μόνο.

—Πόση σχέση εἶχε τὸ πλῆθος ποὺ κατέβηκε στοὺς δρόμους νὰ στηρίξῃ τὸν Ἔρντογαν μὲ ἐκεῖνο τοῦ ξεσηκωμοῦ ἐναντίον του τὸ 2013 ποὺ ξεκίνησε ἀπὸ τὸ Gezi Park;

Καμμία ἀπολύτως. Οἱ διαμαρτυθέντες τοῦ Γκέζι Πὰρκ ἦσαν Ἀλεβῆδες καὶ Κεμαλικοί. Τὸ πλῆθος τῶν ὀπαδῶν τοῦ Ἔρντογαν ἦσαν οἱ ἰσλαμιστές.

—Εἶσθε γνωστὸς θιασώτης τῆς ἰδέας μίας Ἑλληνοτουρκικῆς Ὁμοσπονδίας. Πῶς τὴν ἐννοεῖτε καὶ πόσο ρεαλιστικὴ τὴν εὑρίσκετε ὡς προοπτική, δεδομένου ὅτι μήτε μὲ τὴν θεωρούμενη ὡς ἐγγύτερη πολιτικά και πολιτισμικά ΕΕ αναπτύξαμε τὴν καλύτερη δυνατὴ σχέση;

Κατ'ἀρχὰς δὲν πρόκειται γιὰ ὁμοσπονδία ἀλλὰ γιὰ συνομοσπονδία. Δεύτερον, τὸ σχέδιο αὐτὸ εἶναι παμπάλαιο καὶ ἀνάγεται στὸν ΙΕ΄αἰῶνα μὴ ἔχοντας τὴν παραμικρὴ σχέση μὲ τὴν ΕΕ ἀλλὰ μόνον μὲ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία. Ἔχουν συνταχθῆ πανεπιστημιακὲς πραγματεῖες ἐπὶ τοῦ θέματος ὅπως πχ. μία πρόσφατη τοῦ Χρήστου Κυπραίου στὰ ἀγγλικά ποὺ ὑπεστηρίχθη ὡς διατριβὴ Μάστερς στὸ πανεπιστήμιο Μπιλκγὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸ 2015, μὲ τίτλο "The Ideology of Hellenoturkism from George of Trebizond to Dimitri Kitsikis". Συνεπῶς, δὲν πρόκειται γιὰ προσωπικὴ οὐτοπία ἀλλὰ γιὰ γεωπολιτικὸ γεγονός.

—Ἀλλὰ ποῖα εἶναι, κατὰ τὴν ἐκτίμησή σας, τὰ σημαντικώτερα πράγματα ποὺ μᾶς ἑνώνουν μὲ τοὺς Τούρκους καὶ ποῖα ἐκεῖνα ποὺ μᾶς χωρίζουν;

Ἤδη πρὸ τριακονταετίας εἶχα δηλώσει ὅτι «οἱ καλύτεροι Ἕλληνες εἶναι οἱ Τοῦρκοι», δηλαδὴ ἐννοοῦσα ὅτι εἴμεθα ὁ ἴδιος λαὸς μὲ δύο γλῶσσες καὶ δύο θρησκεῖες, ὅπως ἦσαν οἱ Ῥωμαῖοι, ἕνας λαὸς μὲ δύο γλῶσσες (ἑλληνικὰ καὶ λατινικά) καὶ δύο θρησκεῖες (ἀρχαιοελληνικὴ καὶ ἀρχαιορωμαϊκή). Οἱ Ῥωμαῖοι μᾶς ἐθεώρουν παρηκμασμένους καὶ μᾶς ἀπεκάλουν Γραικύλους. Οἱ Ῥωμαῖοι ἐθεώρουν τοὺς ἑαυτούς τους ὡς οἱ καλύτεροι Ἕλληνες. Ὅταν ἐξέσπασε ἡ ἑλληνικὴ ἐπανάσταση τὸ 1821, ἡ Πελοπόννησος εἶχε μόνον κατσικόδρομους καὶ ἔμοιαζε μὲ τὴν σημερινὴ ἐπαρχία τοῦ ἀνατολικοῦ Κουρδιστάν, τὸ Χάκκιαρι, γι'αὐτὸ καὶ ἡ ἑλληνικὴ ἀστικὴ τάξη παρέμεινε ἐντὸς τῆς Αὐτοκρατορίας, ἀρνούμενη νὰ μετακομίσῃ στὴν Πελοπόννησο (ὡς δυτικὸ «Κουρδιστάν» τῆς Αὐτοκρατορίας).

—«Ἀνήκομεν εἰς τὴν Δύσιν», ὅπως διεκήρυσσε ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς τοῦ ὁποίου ὑπήρξατε καὶ σύμβουλος, ἀνήκουμε στὴν «καθ' ἡμᾶς Ἀνατολή», ὅπως προκρίνουν κάποιοι θιασῶτες τῆς παραδόσεως, γιὰ παραμένουμε διαχρονικὰ ἕνα «ἐνδιάμεσο»; Πῶς ἐπιδρᾷ αὺτὸ στὸν ψυχισμό μας καὶ ποῦ βλέπετε νὰ γέρνῃ ἡ πλάστιγγα;

Τὸ «ἀνήκομεν εἰς τὴν Δύσιν» τοῦ Καραμανλῆ εἶχε πρωτίστως ἔννοια πολιτική, δηλαδὴ εἴμεθα μέλος τοῦ ΝΑΤΟ καὶ τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Πολιτισμικὰ ὁ Καραμανλῆς ὁ Πρεσβύτερος ἦταν φιλότουρκος. Ἄλλωστε ἦταν «Καραμανλῆς», δηλαδὴ προελεύσεως χριστιανὸς Τοῦρκος τῆς Καππαδοκίας. Τὴν Δύση τὴν ἵδρυσε στὸν ΙΕ΄αἰῶνα ὁ Πλήθων ὡς ἀποτυχημένο ἑλληνισμό. Ὡς Ἐνδιάμεση Περιοχὴ δὲν ἐννοοῦμε ἐνδιάμεσος χῶρος, μισο-Δύση μισο-Ἀνατολή. Ὁ ἑλληνισμὸς εἶναι τὸ κέντρο τοῦ πλανήτου καὶ συμπαντικός, γι αὐτὸ καὶ ἔχω ἐπανειλημμένως δηλώσει ὅτι ὁ ΚΑ΄αἰὼν θὰ εἶναι ἑλληνικὸς ἤ θὰ βουλιάξῃ.

—Εἶναι γνωστὲς οἱ πρωτοβουλίες καὶ ἡ συμβολή σας στον διαθρησκευτικό διάλογο. Πιστεύετε ὅτι θὰ ἔλθῃ καιρὸς ποὺ τὰ θρησκευτικὰ μίση θὰ περιορισθοῦν δραστικά; Καὶ εὐθύνονται ἆραγε οἱ θρησκεῖες καθ'αὐτὲς γιὰ τὰ μίση, τὶς διχόνοιες καὶ τὶς ἀντιπαλότητες ἤ θὰ τὰ καταφέρναμε νὰ... σκοτωνόμαστε ἐξίσου καλά και χωρίς αυτές;

Βασισμένος στὴν διαπίστωση ὅτι ὁ ἑλληνισμὸς εἶναι τὸ πᾶν, ὅπως ὁ Θεὸς, ὅπως τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, συμπεριλαμβάνει, ὅπως ὁ Θεός, τὰ πάντα, δηλαδὴ καὶ τὸν Σατανᾶ. Ὁ Θεὸς ἐξ ὁρισμοῦ δὲν εἶναι διχαστικός, εἶναι συνθετικός, εἶναι διαλεκτικός, σὲ θέση τῆς ἑλληνικῆς διαλεκτικῆς, δηλαδὴ τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετο τοῦ σημερινοῦ φαινομένου τοῦ γραικυλισμοῦ ποὺ γεννᾷ τὸν κομματισμό, τὸ μῖσος, τὸν ἀντισημιτισμό, τὸν ῥατσισμό, τὴν ἔννοια τοῦ «ἀντί» (ἀντιφασισμός, ἀντικομμουνισμός). Ὁ ἐθνικισμὸς συρρικνώνει τὸν ἑλληνισμὸ διότι τοῦ ἐπιβάλλει σύνορα, ἀντίθετα μὲ τὸν ἑλληνοκεντρισμὸ ποὺ δὲν δύναται νὰ ἐπεκταθῇ ἐφ'ὅσον εἶναι οἰκουμενικὸς καὶ ἀγωνίζεται, πρὸς χάριν τῆς οἰκουμένης νὰ μὴν συρρικνωθῇ. Πολιτικά, αὐτὸ ἐκφράζεται μὲ τὸν ἐθνικομπολσεβικισμό (σύνθεση κομμουνισμοῦ καὶ φασισμοῦ), μὲ τὴν ἑλληνοτουρκικὴ συνομοσπονδία, μὲ τὸν εὐρωπαϊσμό (ἡ Εὐρώπη ὡς κουτσὸ παιδὶ τοῦ ἑλληνισμοῦ), μὲ τὸν σινισμό (τεράστιος πολιτισμὸς, παιδὶ τοῦ ἑλληνισμοῦ) καὶ μὲ τὴν Ὀρθοδοξία τῆς ἐρήμου, τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺ συμπεριλαμβάνει τὸν χριστιανικό, τὸν σουφικό, τὸν βαϊσναβικὸ καὶ τὸν βουδδιστικὸ μοναχισμὸ ὑπὸ τὴν σκέπη τοῦ Χριστοῦ (ποὺ ὀνομάζεται Ἀλί στὸν Ἀλεβισμό). Φυσικὰ καὶ οἱ θρησκεῖες, ὅταν πολιτικοποιοῦνται (ἰσλαμισμός, ὀρθοδοξισμός, ἱνδουἱσμός) ὅπως καὶ οἱ πολιτικὲς ἰδεολογίες, διχάζουν καὶ προκαλοῦν σφαγὲς καὶ πολέμους.

—Μετὰ τὴν «ἀραβικὴ ἄνοιξη» καὶ τὶς τελευταῖες ἐξελίξεις στὴν Τουρκία, πόσο δικαιώνονται ἐκεῖνοι ποὺ πιστεύουν ὅτι Ἰσλὰμ καὶ κοινοβουλευτικὴ δημοκρατία δυτικοῦ τύπου δὲν μποροῦν νὰ συνυπάρξουν;

Ἐξ ὁρισμοῦ δὲν ὑπάρχει δημοκρατικὴ θρησκεία. Τὸ Ἰσλάμ, ἡ Ὀρθοδοξία, ὁ Ἑβραϊσμός, ὁ Βαϊσναβισμός, ὁ Βουδδισμός, εἶναι ὡς θρησκεῖες συνδεδεμένες μὲ τὴν ἀπόλυτη μοναρχία, ὄχι μὲ τὴν συνταγματικὴ μοναρχία ἤ μὲ τὴν Ῥεπούμπλικα. Ἡ δημοκρατία κατὰ τὸν Σωκράτη εἶναι τὸ χειρότερο πολίτευμα καὶ ὁ κοινοβουλευτισμός, κατὰ τὸν Μάρξ, εἶναι ἀστικὴ δικτατορία. Ὅσο περισσότερο τὸ Ἰσλὰμ εἶναι αὐθεντικό, τόσο περισσότερο εἶναι ἀντιδημοκρατικὸ καὶ μοναρχικό.

—Ἔχετε ἐκφράσει ἐπιφυλάξεις γιὰ τὸν κοινοβουλευτισμό, ακόμα καὶ ὅσον ἀφορᾷ τὴν Ἑλλάδα... Ποῖο πολίτευμα θὰ θεωρούσατε ἰδανικό;

Τὴν λαοκρατία (τὴν κυριαρχία τοῦ λαοῦ, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν δημοκρατία, τὴν κυριαρχία τοῦ δήμου, δηλαδὴ τῆς ὀλιγαρχίας τῆς ἀστικῆς τάξεως) καὶ τὴν μοναρχία (μόνη ἀρχή, σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν συνταγματικὴ βασιλεία) βυζαντινοῦ ἤ ὀθωμανικοῦ τύπου.