OΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ : ''...και τα πουλιά να κελαηδούν ελληνικά και νικητήρια ...''

- Ποιο θέμα σας απασχολεί περισσότερο αυτό τον καιρό;

- "Τι θα γίνει η Ελλάδα! Σαν φορέας ενός ειδικού πολιτισμού και μιας ένδοξης γλώσσας (....) Δεν ξέρω... Θα 'θελα να κοιμηθώ μια μέρα και να ξυπνήσω σ' έναν αιώνα όπου και τα πουλιά να κελαηδούν ελληνικά και νικητήρια"....

27/1/1973 Συνέντευξη στα ΝΕΑ στο Γιώργο Πηλιχό
Είναι τραγικό που δυστυχώς 43 χρόνια μετά, την Ελλάδα που τόσο αγάπησε και ύμνησε ο ποιητής, είναι το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης. Τώρα πλέον η Ελλάδα για την Ευρώπη, είναι συνώνυμη με τις λέξεις του τυχοδιώκτη της Ευρώπης, της αβεβαιότητας του αύριο, της βαρβαρότητας, της ανυποληψίας και τόσων άλλων..

Ο ίδιος θα πει τρία χρόνια αργότερα: «Βλέπω τη βαρβαρότητα να 'ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του...».

Κι αναρωτιέται παρακάτω για ποιο λόγο παλεύει νυχθημερόν ο ποιητής. «Παλεύουμε για ένα τίποτε, που ωστόσο είναι το παν. Είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί, που όλα δείχνουν ότι δεν θ' αντέξουν για πολύ. Είναι η ποιότητα, που γι' αυτή δεν δίνει κανείς πεντάρα. Είναι η οντότητα του ατόμου, που βαίνει προς την ολική της έκλειψη. Είναι η ανεξαρτησία των μικρών λαών που έχει καταντήσει ήδη ένα γράμμα νεκρό».

Μπορεί να τα λέει όλα αυτά ο ποιητής 43 χρόνια πριν, αλλά η αλήθεια είναι πως και σήμερα όσο κι αν θέλει καθένας μας να είναι αισιόδοξος, στις δύσκολες στιγμές που ζούμε, πολύ φοβάμαι πως πρέπει να παραδεχτούμε, ότι το παρόν, τουλάχιστον στη χώρα μας, είναι άνυδρο και το μέλλον ουσιαστικά ανύπαρκτο.

Άλλη μια σημαντική κατάθεση στις τόσες που έκανε στη ζωή του, είναι εκείνο που είπε ο ποιητής την επαύριο της «πολυπόθητης αλλαγής» στα 1981: ας θυμηθούμε τα λόγια του.. «Υπάρχουν δύο Ελλάδες. Αυτή που εξαναγκάζεται και τους ίδιους τους υπηκόους της να καταπονεί και σ' έναν διεθνή χορό μεταμφιεσμένων να μετέχει με το φόρεμα της Ευρωπαίας. Και υπάρχει η άλλη, που εξακολουθεί να υπακούει στον Ηράκλειτο και στον Μακρυγιάννη. Η πρώτη μπορεί να καταλυθεί μια μέρα. Η δεύτερη, ακόμη και αν μείνει χωρίς υπόσταση, ποτέ! Τουλάχιστον εγώ, γι' αυτήν υπάρχω!».

Το σίγουρο είναι πως σήμερα η χώρα μας είναι βαριά άρρωστη και η αβεβαιότητα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, από τις άστοχες κυβερνητικές επιλογές των τελευταίων ετών, είναι η αιτία που οι περισσότεροι πολίτες φοβούνται την ολική καταστροφή.

Οι πολιτικές παλινωδίες δεν έχουν τέλος. Σε κάθε διπλωματικό επίπεδο, μετά από μερικούς αρχικούς λεονταρισμούς, τελικά καταντήσαμε να γλύφουμε εκεί που φτύναμε. Αν υπήρχε ένα τυπικό διπλωματικό κεφάλαιο από τους προηγούμενους στο εξωτερικό, το γκρεμίσαμε κι αυτό με θαυμαστή μαεστρία, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και καταφέραμε αυτό που δεν είχαμε καταφέρει μέχρι σήμερα. Να γίνουμε ανυπόληπτοι παντού! Aκόμη και στους ανυπόληπτους! Πρόσφατο παράδειγμα ο συνασπισμός όλων των βαλκανικών χωρών με την Αυστρία, σε διπλωματικό επίπεδο για το προσφυγικό. Η Ελλάδα απούσα! Δεν την θέλει πλέον κανείς! Όλοι πλέον μας χτυπούν αλύπητα και χωρίς έλεος διπλωματικά, παρά τις συνεχείς εκκλήσεις και τα παρακάλια μας. Το κύκνειο άσμα μας; η τελευταία πράξη του δράματος μας; Ίσως!

Κοροϊδεύαμε τη Μέρκελ και τους Eυρωπαίους, λέγοντας ότι θα συμφωνήσουν μαζί μας, σε ότι θέλουμε εμείς, θέλουν δεν θέλουν και θάναι μέρα μεσημέρι. Απειλούσαμε την Ευρώπη και ειδικότερα τη Γερμανία, ότι θα τη χορέψουμε στο ταψί, ότι θα την αλλάξουμε στα δικά μας μέτρα και σταθμά, αλλά απεγνωσμένα τώρα ζητάμε τη βοήθεια της. Υπουργός της κυβέρνησης έλεγε και απειλούσε ότι θα γεμίσει την Ευρώπη με τζιχαντιστές και τώρα καταντήσαμε να παρακαλάμε να αφήσουν ανοιχτά τα σύνορα στην Ευρώπη!

Το κορυφαίο βέβαια είναι μάλλον το τελευταίο.. όπως και προηγούμενες κυβερνήσεις η σημερινή φώναζε προεκλογικά το πιασιάρικο σύνθημα «Έξω από το ΝΑΤΟ». Σήμερα το παρακαλά να έρθει, για να «πιστοποιήσει ουσιαστικά» τη διχοτόμηση του αιγαίου, με περιπολίες, που σε λίγους μήνες θα έχουν επικεφαλής τούρκο ναύαρχο! Αριστερή κυβέρνηση και ποιος στ' αλήθεια να το πίστευε πριν μερικούς μήνες, ότι θα εκλιπαρεί τους γνωστούς φονιάδες των λαών, Αμερικάνους, να μεσολαβήσουν στο ΔΝΤ, για ευνοϊκή μεταχείριση! Εκείνο το ΔΝΤ που το κατηγορούσε και το θεωρούσε απαράδεκτο σαν αντιπολίτευση.

«Υπάρχει μια Ελλάδα των αθλιοτήτων και υπάρχει μια ιδανική μες στο κεφάλι μας που εγώ αυτή νοσταλγώ» έλεγε ο Ελύτης. Δεν απέφυγα τη σκέψη.. αν ζούσε, άραγε τι θα έλεγε σήμερα;

Αυτός, ο ποιητής του μπλε και της θάλασσας, ο ποιητής του αιγαίου, που δεν τόχουμε πάρει χαμπάρι, αλλά έχει ήδη μοιραστεί στον 25ο μεσημβρινό, πράγμα που σημαίνει, ότι το μισό αιγαίο πλέον έχει κάνει φτερά και απομένουν οι τυπικές διαδικασίες, για να οριστικοποιηθεί. Ο Ελύτης λοιπόν είπε ξεκάθαρα, πως υπήρχε για την Ελλάδα που περιέγραψε, τη δεύτερη Ελλάδα, αυτή του Ηράκλειτου και του Μακρυγιάννη. Το ζητούμενο όμως σήμερα είναι οι πολιτικοί μας, αλλά και εμείς οι ίδιοι, για ποια Ελλάδα υπάρχουμε; Κι αν ζητάμε τη δεύτερη Ελλάδα όπως ο ποιητής, θα τη βρούμε άραγε ποτέ με τα μυαλά και τους πολιτικούς (ο θεός να τους κάνει πολιτικούς δηλαδή) που έχουμε; Ή τελικά θα ζήσουμε την απόλυτη καταστροφή και θα καταλυθούμε οριστικά και αμετάκλητα;

Σημείωση: Τα αποσπάσματα του Ελύτη προέρχονται από το βιβλίο «Συν τοις άλλοις», από τις εκδόσεις Ύψιλον, με 37 συνεντεύξεις του ποιητή.

* Ο Βαγγέλης Παπαδάκις είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής