ΤΟ ΕΘΝΟΣ ΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΟΜΦΑΙΑΣ ΑΠΕΚΤΗΣΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!!!‏

Εάν έθνος εν τω κόσμω δύναται να σεμνύνηται δια το ευγενές της καταγωγής του, αναντιρρήτως τούτο είνε το Ελληνικόν. 

Η περιβάλλουσα ταύτην αίγλη εξηγοράσθη δια σειράς μαρτυρίων, και το δίπλωμα της τοιαύτης ευγενείας είνε γεγραμμένον με αίμα. Φοβεραί κατά της κεφαλής του ενέσκηψαν λαίλαπες, άγρια και απειλητικά εκυλίσθησαν κύματα, και ο μαρτυρικός ούτος λαός εδιώχθη, εδούλευσε, κατώκησεν εντός ερειπίων, εκολύμβησεν εντός αιμάτων. 

Αλλο υπό τα ζοφερά εκείνα νέφη στιγμιαίως κρυβείς ήλιος του Ελληνισμού δεν εβράδυνε ν ανατείλη και διασκεδάση την επικρεμασθείσαν αχλύν, η δε μυστηριώδης απορροφητική αυτού δύναμις να εξελληνίση παν τι ξενικόν.

Μόλις ο άνεμος των εθνικών επαναστάσεων είχε σαρώσει τον εκ Δύσεως επιδραμόντα τυχοδιωκτικόν εκείνον συρφετόν, και ο Ελληνισμός απορροφήσει τα επιμείναντα λείψανα αυτού, και εξ ανατολών στίφη επιδρομέων ηπείλησαν αυτόν. 

Την 29η Μαΐου 1453 οι Τούρκοι κατεσκήνωσαν εν μέσω των καθημαγμένων ερειπίων της πρωτευούσης της Ελληνικής αυτοκρατορίας.

Ένεκα του καταπληκτικού θριάμβου των ορδών εκείνων στιγμιαίο θάμβος κατέλαβε το έθνος, και διασπειρόμενον ήρξατο απ Ανατολών προς Δύσιν και Άρκτον. Οι πρόσφυγες εκείνοι δεν ήσαν ναυάγια διαλυθείσης εθνικότητας, αλλά στοιχεία ζωτικά, έκαστον των οποίων έφερεν εντός αυτού ολόκληρον το έθνος. 

Ο Ελληνισμός λαμπροτέραν τότε περιεδύθη αίγλην, και το τέως μυκτηριζόμενον όνομα του Βυζαντινού Γραικύλου εθαυμάσθη υπό της Ευρώπης, την οποία εξεπαίδευσε, και της οποίας τους στρατούς ωδήγησεν εις τα πεδία των νικών.

Αφ ετέρου δε ο εν αυτή τη κοίτη παραμείνας Ελληνισμός αμέσως ανακύψας και επί των ορέων κατασκηνώσας κατά τον μέγαν εκείνον και πολυχρόνιον κλύδωνα, ηνδρούτο διωκώμενος, και εναλλάξ νικών και νικώμενος παρθένος διετηρήθη, ως οι διασώσαντες αυτόν παρθενικοί βράχοι.

Συνάμα δε ετέρα τάξις πατριωτών προς τον ουρανόν την διάνοιαν επαίρουσα, ωσεί ασχάλλουσα ίνα ρίψη τους οφθαλμούς επί πατρίδος βεβαρυμένης υπό τον φόρτον των δουλικών αλύσεων, νέαν εκεί ανεζήτει πατρίδα. Και ενώ εκείνοι λυσσωδώς διεξεδίκουν σπιθαμήν προς σπιθαμήν την γην των πατέρων προς τ αναρίθμητα σμήνη τρομεράς και ακμάζουσας αυτοκρατορίας, ούτοι ελάμβανον τον σταυρόν επί των ώμων, και μετά χαράς ανέκφραστου προσέφερον τον τράχηλον εις την μάχαιραν των δημίων.

ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΗΓΩΝΙΣΘΗ ΤΟ ΕΘΝΟΣ. ΔΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΡΟΜΦΑΙΑΣ ΑΠΕΚΤΗΣΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ. ΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΕΙΜΑΝΙΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΣΜΟΥ ΠΡΟΜΑΧΟΙ ΕΙΣΙΝ ΟΙ ΔΙΔΥΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΑΣΤΕΡΕΣ.

Ταύτα έγραφον εν έτει 1865 αγγέλλων την έκδοσιν των Ηρωικών χρόνων της Νεωτέρας Ελλάδος, ή βίων των από της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του 1821 ακμασάντων αρματωλών, και μαρτυρησάντων αγίων, μετ εξιστορήσεως των επί Τουρκοκρατίας επαναστάσεων της Ελληνικής φυλής κλπ.

Προϊόντος όμως του χρόνου επεξεργασθείς το έργον τούτο ηναγκάσθην ίνα διαιρέσω αυτό εις πέντε αυτοτελή τμήματα. Και το μεν πρώτον περιλαμβάνον την διανοητικήν του ελληνικού έθνους κατάστασιν εξεδόθη πέρυσιν υπό την επιγραφήν «Νεοελληνική Φιλολογία». Το δε δεύτερον εξιστορούν τας συνεχείς προς αποτίναξιν του οθωμανικού ζυγού απόπειρας είνε το παρόν. Και τα υπόλοιπα τρία τμήματα, περιέχοντα α) τους βίους και τα κατορθώματα των αρματωλών, και των επισημοτέρων πολιτικών αρχόντων β) τα κατορθώματα, των εν τη υπηρεσία διαφόρων της Ευρώπης ηγεμόνων διαπρεψάντων οπλαρχηγών Ελλήνων γ) βίους των υπερ πίστεως μαρτυρησάντων αγίων, και πάντων των πατριαρχών, και άλλων επισήμων κληρικών, θέλουσι προσεχώς εκδοθή.

Σημειωτέον, ότι εν τω νυν δημοσιευμένω τμήματι εξιστορούνται προ πάντων αι υπό διαφόρων χριστιανικών κρατών υποκινηθείσαι εν Ελλάδι επαναστάσεις, αι δε των αρματωλών λεπτομερώς εν τω οικείω τόπω εκτεθήσονται.

Εν Αθήναις, 1 Σεπτεμβρίου 1869.
Κ. Ν. ΣΑΘΑΣ.